Joba: Natural hám pútin sanlar

3-mısal. A – jup sanlar kópligi, al B – 5 ke eseli sanlar kópligi bolsın. Bul kópliklerdiń kesilispesi olardıń ulıwma elementleri 5 ke eseli jup sanlardan ibarat boladı. Biraq bir kóplik ekinshi kópliktiń úles kópligi bola almaydı.
4-mısal. A – jup sanlar kópligi,
– taq sanlar kópligi.
Bul kóplikler ulıwma elementke iye emes, yaǵnıy Ø
Shınıǵıwlar
1. Sanlı kóplikler berilgen. lardı tabıń,
1)
2)
3)
2. Tómendegi kópliklerdiń birikpesin hám kesilispesin tabıń.
1) – eki qanalı sanlar kópligi.
– 3 ke eseli natural sanlar kópligi.
2) A – barlıq jup sanlar kópligi.
– 4 ke bólinetuǵın barlıq natural sanlar kópligi.
3) A – 1 den kishi natural sanlar kópligi.
– jup natural sanlar kópligi.
Matematikalıq logika elementleri
Matematikada hár qıylı ob`ektler, nárseler, hádiyseler, qubılıslardıń qatnasları boyınsha dúzilgen gápler kórip ótiledi.
Anıqlama. Shın yamasa jalǵanlıǵı haqqında pikir júrgiziw múmkin bolǵan gáp aytım dep ataladı.
Aytımlar teoriyası matematikalıq logikanıń dáslepki túsiniklerinen bolıp, ol jerde aytımlar(ob`ektler) kópligi beriliwi menen bir qatarda ob`ektlerdiń qásiyetleri hám usı qásiyetlerdiń bazı bir qatnasları bayan etiledi. Aytımlar teoriyasınıń baslanǵısh ob`ektleri ápiwayı aytımlar bolıp esaplanıladı. Ápiwayı aytımlardı latın yamasa grek alfavitiniń bas háripler mene belgilewdi kelisip alamız. Ápiwayı aytımlardı baylanıstırıwshı «hám», «yamasa», «emes», «kelip shıǵadı», «zárúrli hám jetkilikli» degen sózler járdeminde quramalı aytım payda etiledi. Máselen, «282 sanı jup hám 3 ke bólinedi» degen quramalı aytım eki ápiwayı aytımnan dúzilgen.
Hár bir ápiwayı aytım shın yamasa jalǵan bolıwı múmkin. Aytımlardıń shın yamasa jalǵanlıǵı olardıń mazmunına qarap anıqlanadı. Aytımnıń shınlıq mánisin 1 yamasa «sh» dep, jalǵanlıǵın 0 yamasa «j» dep belgilewimiz múmkin. Máselen A aytım shın bolsa oǵan 1 degen sandı, jalǵan bolsa 0 degen sandı sáykes qoyamız.