Joba: Biologiyaniń basqa pánler menen integraciyasi

Abu Nasır Farabiy
Abu Nasır Farabiy (873-950) botanika, zoologiya, adam anatomiyası hám Tábiyatanıwdıń basqa tarawlarında pikir júzgizgen. Ol adam organizmi bir pútin sistema ekenligin, túrli kesellikler azıqlanıw tártibiniń ózgeriwi menen baylanıslı ekenligin kórsetip bergen. Farabiy adamzat birinshi haywanat dúnyasınan ajıralıp shıqqanlıǵın, sol sebepli adamda haywanlar menen ayırım uqsaslıqlar saqlanıp qalǵanlıǵı haqqındaǵı pikirdi alǵa súrgen. Ol tábiyǵıy tańlaw, jasalma tańlawdı táriyiplegen.
Orta ásirlerdegi tábiyat pániniń rawajlanıwına Beruniy hám ibn Sina úlken úles qosqan. Ábu Rayxan Beruniy (973-1048) kórsetiwinshe, tábiyat bes elementten: boslıq, hawa, jalın, suw hám topıraqtan payda bolǵan.
Beruniy áyyemgi grek ilimpazı Ptolomeydiń «Jer álemniń orayı bolıp, ol qozǵalmaytuǵın planeta», – degen pikirge sın kózi menen qaraǵan hám Jer Quyash átirapında háreketlenedi, ol domalaq formada dep atap ótken.

Abu Rayhan Beruniy
Beruniy polyak astronomı Kopernikten 500 jıl aldın Quyash sistemasınıń dúzilis tiykarların tuwrı kóz aldına keltirgen. Onıń pikirinshe, Jer júzinde barhá
ózgerisler júz berip turadı: suwsız jerlerde áste-aqırın dáryalar, teńizler payda boladı, olar da óz náwbetinde orınların ózgertedi. Beruniydiń aytıwınsha, Jer júzinde haywanlar, ósimlikler rawajlanıwı ushın shárayat sheklengen. Sol sebepli tiri organizmler arasında tirishilik ushın gúres boladı. Bul gúres olardıń tirishiliginiń mazmunın quraydı.
Juwmaqlaw
Bul berilgen maǵlıwmatlar arqalı ózime biologıyanıń bir qansha tarawları sonıń menen birge basqa pánler menen birgeliktegi pánniń rawajlanıwı, tariyxı, evolyuciyası hám de alımlardıń qosqan úlesleri haqqında bilip aldım.
Paydalanilǵan ádebiyatlar
1. A.Zikiryаyev, A.Toxtаyev , I.Azimov, N.Sonin “Biologiyа. Citologiyа hám genetikа tiykаrlаrı”; T: 2014-j. 152 b.
2. www.wikipedia.org