Жиззах вилоят халқ таълими ходимларини қайта

Углеродинг табиатда тарқалиши 
Углероднинг физикавий хоссалари 
Углероднинг кимёвий хоссалари 

---

28 
22 
Таълим методларини самарали қўллаш меъзонлари 
Методлар 
Қайси 
вазифаларни 
ечишда бу метод 
самаралироқ? 
Қандай ўқув 
материали 
мазмуни учун бу 
метод қулай? 
Ўқувчиларнинг 
қандай 
хусусиятлари 
учун бу методни 
қўллаш 
фойдали? 
Бу методни 
қўллаш учун 
ўқитувчи қандай 
ҳислатларга эга 
бўлиши керак? 
Оғзаки баён 
методи 
Назарий 
билимларни 
шакллантириш 
учун 
Ўқув материали 
асосан назарий ва 
ахборот 
кўринишида бўлган 
ҳолда 
Ўқувчилар ўқув 
материалининг 
оғзаки баёнини 
ўзлаштиришга 
тайёр бўлганда 
Ўқитувчи бу 
методни бошқа 
методлардан кўра 
яхшироқ 
эгаллаган ҳолатда 
Кўргазмали 
метод 
Ўқувчиларда 
кузатувчанлик-ни 
ривож-лантириш 
ва ўрганиладиган 
масалаларга 
бўлган диққатни 
ошириш учун 
Ўқув материали 
мазмунини 
кўзгазмали 
воситалар билан 
гавдалантириш 
мумкин бўлган 
ҳолатларда 
Ўқувчилар учун 
кўргазмали 
воситалар етарли 
бўлганда 
Ўқитувчи қўл 
остида барча 
кўргазмали 
воситалар етарли 
бўлганда ёки 
уларни ўзи 
мустақил тайёрлай 
олганида 
Репродук- 
тив 
(ўзлашти- 
рилган 
билим- 
ларни 
қайта баён 
қилиш) 
Билим ва 
кўникмаларни 
шаклллантириш 
учун 
Ўқув материали 
мазмуни ёки ўта 
мураккаб ёки жуда 
содда бўлган ҳолда 
Ўқувчилар бу 
мавзуни 
муаммоли қилиб 
ўрганишга ҳали 
тайёр эмас 
Ўқитувчининг бу 
мавзуни муаммоли 
қилиб ўргатишга 
вақти йўқ бўлган 
ҳолда 
Тадқиқот- 
изланиш 
Мустақил 
фикрлаш, тадқиқот 
олиб бориш ва 
масалага ижодий 
ёндашув 
кўникмаларини 
ривожлантириш 
учун 
Ўқув материали 
мазмуни ўртача 
мураккабликда 
бўлганда 
Ўқувчилар 
мазкур мавзуни 
муаммоли тарзда 
ўрганишга тайёр 
бўлган ҳолларда 
Ўқитувчи изланиш 
методини яхши 
эгаллаган ва 
мавзуни муаммоли 
ўрганиш учун 
етарли вақтга эга 
бўлганда 

---

29 
Амалий 
Амалий кўникма 
ва малакаларни 
равожлантириш 
учун 
Ўқув материали 
мазмуни амалий 
машқлар, тажриба 
ўтказиш ва турли 
амалий фаолиятли 
топшириқларни 
бажаришни талаб 
қилса 
Ўқувчилар 
мазкур мавзу 
бўйича амалий 
топшириқларни 
бажаришга тайёр 
бўлса 
Ўқитувчи амалий 
машғулотларни 
ўтказиш учун 
етарлича ўқув ва 
дидактик 
материаллар, 
машқлар тўплами 
ва ўқув 
қўлланмаларига эга 
бўлса 
Мустақил 
ишлаш 
методлари 
Ўқув фаолиятида 
мустақил ишлаш 
кўникмаларини 
шакллантириш ва 
уларни 
ривожлантириш 
учун 
Ўқув материали 
мустақил ўрганиш 
учун имкониятини 
берса 
Ўқувчилар 
мазкур мавзу 
бўйича мустақил 
ишлашга тайёр 
бўлса 
Ўқитувчи мустақил 
ишларни ташкил 
қилиш бўйича 
етарлича ўқув ва 
дидактик 
материаллар эга 
бўлса 
Индуктив 
Умумлаштириш ва 
индуктив хулоса 
чиқариш 
кўникмаларини 
ривожлантириш 
учун 
Ўқув материали 
дарсликда индуктив 
тарзда берилгвн ёки 
уни индуктив тарзда 
баён қилиш 
самарали бўлган 
ҳолда 
Ўқувчилар 
индуктив хулоса 
чиқаришни яхши 
билиб, дедуктив 
хулоса чиқаришга 
қийналаётган 
бўлсалар 
Ўқитувчи 
таълимнинг 
индуктив 
методларидан 
яхши хабардор 
бўлса 
Дедуктив 
Таҳлил қилиш ва 
дедуктив хулоса 
чиқариш 
кўникмаларини 
ривожлантириш 
учун 
Ўқув материали 
дарсликда дедуктив 
тарзда берилгвн ёки 
уни дедуктив тарзда 
баён қилиш 
самарали бўлган 
ҳолда 
Ўқувчилар 
дедуктив фикр 
юритиш ва 
хулоса чиқаришга 
тайёр бўлсалар 
Ўқитувчи 
таълимнинг 
дедуктив 
методларидан 
яхши хабардор 
бўлса 

---

30 
 
 
 Амалий машғулотлар 
материаллари 

---

31 
1-мавзу: Кимё ўқув-лабораторияси хонаси ва унга қўйилган талаблар 
 
Амалий машғулотдан кўзланган мақсад: Кимё ўқув-лабораторияси хонаси ва унга 
қўйилган талаблар бўйича тингловчиларнинг кўникмаларини ривожлантириш 
Давлат талабларига кўра кимё хонасининг максадга мувофиқ холда яхши жиҳозланиши 
энг муҳим вазифалардан бири бўлиб хисобланади. Хонанинг жиҳозланиши лаборатория 
машғулотларни яхши ўтказишга тўлиқ имкон бериши билан бирга у педагогик, илмий, руҳий 
физиологик, эстетик ва техникавий талабларга жавоб берадиган бўлиши шарт. 
Хонадаги ўқув материаллари комплекти синфдаги барча ўқувчиларга етадиган бўлиши 
керак. Хар бир ўқув материали муайян лаборатория амалий машғулотларни ва килиб 
кўрсатиладиган тажрибаларни ўтказишга мўлжалланган бўлади. Қилиб кўрсатиладиган ва 
лаборатория тажрибалари ўқувчилар дарсда ўтган темани янада чуқуррок ўзлаштириб 
олишларига ёрдам берадиган булиши зарур. Тажрибалар ўтказишда ишлатиладиган асбоб-
жиҳозлар ихчам, қулай бўлиши ҳамда доимо тахт туриши керак. 
Ўрта умумий таълим мактабларида кимё хонаи лаборатория машғулотлари 
ўтказиладиган хона ва реактивлар сақланадиган препаратхонадан иборат бўлади. 
Лаборатория хонасида турли асбоб ва реактивлар сакланадиган шкафлар, ўқувчилар 
машғулот ўтказадиган столлар, турли хил макетлар ва стендлар бўлади. Ўқувчиларнинг 
столлар ва ўқитувчи тажриба кўрсатадиган стол хар бир дарснинг мазмунига кўра 
жиҳозланади. Ўқитувчи тажриба кўрсатадиган стол ёнида водопровод жўмраги ва газ 
горелкаси албатта бўлиши шарт. Ўқувчилар эса спирт лампасидан фойдаланадилар. 
Ўқувчилар столида лаборатория штативи, пробиркалар қўйилган штатив, 100 ёки 250 мл ли 
колба, 2 ёки 5 миллилитрли пипетка, 25 см узунликда шиша таёкча, мензурка, воронка ва 
чинни стакан қуйилган бўлади. Туз, кислота хамда асосларнинг хар хил консентрасияли 
эритмалари лаборант хонасида (препаратхонада) туради ва зарур бўлганда ўқувчиларга 
лаборантнинг ўзи қуйиб беради. Бундан ташқари, лаборатория хонасида бир чеккада ва 
олиш қулай бўлган жойда ёнғинга карши кураш воситалари (қум солинган яшик, ўт 
ўчиргич ва бошкалар) хамда аптечка бўлиши керак. Хонада доимо бўлиши лозим бўлгаи 
ўқув қуролларига қуйидагилар киради: 1) ҳар бир ўқувчига тарқатиб бериладиган 
материаллар: турли минераллар, кимёвий хом ашё намунаси, турли қазилма бойликлар 
коллексияси, металларнинг котишмалари, каучук намунаси, тошкўмир ва нефтдан 
олинадиган маҳсулотлар, алюминий, пўлат коллексияси, кимёвий толалар коллексияси, 2) 
кўргазмали материаллар: атом кристалл панжараси, атом модели, турли кимёвий ишлаб 
чикариш просессини ифодаловчи таблисалар; 3) тажриба ўтказишга зарурий реактивлар: оксидлар, 
кислоталар, тузлар, индикаторлар, спиртлар, алдегидлар ароматик углеводородлар, органик 
кислоталар, углеводлар; 4) тажриба ўтказиладиган асбоблар: озонатор, эритмаларини синаб 
куриш учун электролизёр, сувни электролиз килиш асбоби, волтметр, охактошни куйдириш печи, 
муфел печи, куритиш шкафи, дистиллятор, техник тарози ва бошқа асбоблар. Ўқитувчи иш 
жойи ёритилиши сунъий ёритгичлар билан камида 300 лк, синф доскаси 500 лк ни 
ташкил этиши лозим.. 
Кимё хонаи ана шулар билан тўлиқ жиҳозлангандагина машғулотлар сифатли ўтади.