Jismoniy tarbiya va sport nazariyasi

  Talabaning o’qish motivlari 
      1. Motiv – kishini  biror ish-harakatni bajarishga undovchi ichki ruhiy kuch, da’vat, turtki 
hisoblanadi.  Motiv  atamasi  ehtiyoj,  intilish,  mayl,  qiziqish  kabi  ma’nolarni  ham  anglatadi. 
Pedagogik,  psixologik  adabiyotlarda  ta’kidlanganidek,  agar  o’quv  ishi  (o’quv-  biluv  vazifasi) 
talaba uchun biror shaxsiy va ijtimoiy qimmatga ega bo’lsagina, kishida unga qiziqish, motiv 
uyg’onishi  va    ta’limning  maqsadi  talabaning  o’z  ehtiyojiga    aylanishi  mumkin.  Professor  – 
o’qituvchilar      talabada  o’qishga  motiv  hosil  qilishga  intilishlari,  ta’lim  jarayonini  mavjud 
motivlarni hisobga olib va rivojlantirib tashkil etishlari, boshqarishlari zurur.    
      2.  Biror  ish-harakatga,  faoliyatga  motiv  hosil  qilish  –  bu,  murakkab  ruhiy  jarayondir. 
Motivlarni  shakllantirish  malakasi  individual  -  shaxsiy  xususiyatga  ega  bo’lib,  ta’limning 
maqsadi, shart-sharoiti, vaziyati bilan  o’qishni tashkil etish shakllari, usullari mutanosibligini 
taqozo qiladi.  
     3. Talabada bilim egallashga intilish (motiv) uyg’otish  - ilg’or, ijodkor o’qituvchilarga xos 
xususiyatdir.  Kishida    o’qishga  motiv  hosil  bo’lgani  (mavjudligi)ni    ko’rsatuvchi  muhim 
belgilardan  biri  –  o’quv  topshirig’ini  bajarishga  tezda  va  astoydil  kirishib  ketishi,  o’qishga 
bo’lgan  qiziqishining    barqarorligidir.    Talabaning  bilim  olish  motivlari    kuchli  yoki  kuchsiz 
bo’lishi  mumkin.  Motivlar      o’z-o’zidan  paydo  bo’lavermaydi.  Motiv  hosil  qilishning  turli 
yo’llari, usullari mavjud.  
     4.  Motiv  hosil  qilishning    oddiy  usullaridan  biri  –  o’quv  mashg’uloti  yoki  darslikdagi 
matnning qiziqarliligidir. “Qiziqarli fizika”, “qiziqarli himiya”, “mo’’jizasiz mo’’jiza” kabilar 
bunga  misol  bo’la  oladi.  Demak,  talabada  shu  fanni  o’rganishga  motiv  hosil  bo’lishi  uchun 
professor-o’qituvchi,  avvalo,  o’quv  mashg’ulotini  qiziqarli,  faol  shakl-usullarda  tashkil  eta 
bilmog’i lozim.  
      5.  O’quv  mashg’ulotlari  jarayonida  muammoli  vaziyatlarni  vujudga  keltirish  yoki  shu 
fanni, mavzuni o’rganishda talaba uchun shaxsiy qimmatli, ahamiyatli o’quv-biluv vazifalarini 
qo’ya bilish – motiv hosil qilish yo’llaridan biridir.  
       Talaba    o’zi    tanlagan  kasbini  chuqurroq,  puxtaroq  egallashi,  kelajakda  raqobatbardosh  
mutaxassis,  jamiyatda  obro’li  kishi  bo’lishi  uchun bu  predmetni  yaxshi,  mukammal  egallashi 
zarurligini  anglashi ham motiv hosil qilishning muhim usullaridan hisoblanadi. 
       6.  Ta’limning maqsadi real, aniq va diagnostik  bo’lishi – motiv hosil qilishning muhim 
omillaridan  hisoblanadi.  O’qitish  va  bilim  o’zlashtirishning  maqsadi  mavhum,  noaniq  bo’lsa, 
talaba  o’qishga,  bilim  egallashga  qiziqmay  qo’yadi.  Domlalar,  ota-onalar  uning  o’qigisi 
kelmaydi  deb  nolib  yuradilar.  Aslida  bu,  talabada  motiv  hosil  bo’lish  darajasi  bo’shligidan 
dalolatdir.  Bunday  vaziyatda  talaba  professor-o’qituvchining  talablarini  to’g’ri  tushunmay, 
o’quv topshiriqlarini hafsalasiz, nomigagina bajarib yuradi.