Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

9.3. xarakat faoliyatini takomillashtirish etapi va uning mazmuni

Taolim jarayonining bu etapini asosiy vazifasi – xarakat malakasining shakllanishini taominlanishi bilan boliq bo‘lib, xarakatni yuqori maxorat bilan bajara olish orqali:

1. 
   ko‘nikmani vujudga keltirish;
   
2. 
   oliy tartibdagi (maqom) xarakat ko‘nikmasini shakl-lantirishdir.
   

Xarakat ko‘nikmasini vujudga kelganligining xarakterli belgisi bilim va xarakat tajribasi bilan namoyon bo‘ladi va u bajara olish ko‘nikmasiga aylanadi. Boshlanishida ko‘nikma faqat asosiy variantda shakllanadi. O‘qituvchining vazifasi: xarakat ko‘nikmasini asosiy variantda shakllantirib, uni mustaxkamlab, shuning asosida nisbatan yuqori maqomdagi faoliyatni bajara olishga fundament yaratishdir. Taolimning shu bosqichida faoliyat ijrosining sifat darajasining tako-millashganligi shunday zarurki, ish bilan jismoniy mashqni texnikasi individuallashsin, asosiy faoliyatning turlicha ijro varianti o‘zlashtirilgan bo‘lsin, egallangan ko‘nikma turli variantdagi yangi faoliyatlarning bajarishda qo‘llay olinadigan bo‘lsin.

Tashkomilashtirish etapida taolimning barcha metodlari-dan kompleksli foydalaniladi, lekin faoliyatni biri butun-ligicha o‘zlashtirib, musobaqa va o‘yin metodlaridan yetakchi uslub sifatida foydalaniladi. Bir vaqtning o‘zidan ko‘rish va eshitish orqali mo‘ljal olishdan foydalanish xajmining ozayishi xisobiga xarakatni xis qilish xissiyoti ortadi.

Yuqorida qayd etilganidek, taolimning ikkinchi, uchunchi etaplarida xarakat faoliyatini (yoki mashqni) ko‘p marotabalab takrorlash jarayoni yotadi. Bu jarayonda takrorlash mashq qilish muammosining aloxida axamiyati eotiborga loyiq bo‘lib, mashq tizimli ravishda ko‘p marotalab qaytarilishi lozim, bunda takrorlashlarning chegarasi mavjud bo‘lib, uni meoyoridan oshmasligi taqazo etiladi.

Takrorlash (mashq qilish) ikkita qarama-qarshi xolatda amalga oshiriladi: Oddiy va variatsiyada (turlicha ko‘rinishda, shaklda) takrorlash.