Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

Individuallashtirish o‘qitishning muxim omili. O‘quvchi-ning jismoniy rivojlanganligi ko‘rsatkichlari – bo‘yi, tanasi va aozolarining uzun yoki qisqaligi, yo‘on yoki ingichkaliligi, vazni, bo‘inlar xarakatchanligi, ko‘krak qafasi, ekskursiyasi jismoniy sifatlari – kuchliligi, tezkorligi, chaqqonligi, chidamliligining rivojlanganligi, psixologiya nuqtai nazari-dan qaysi tipga mansubligi va boshqalar individning xusu-siyatlari xisoblanib, ular taolimning samaradorligiga katta taosir ko‘rsatadi. O‘qituvchi yoki murabbiyning individni qayd qilingan xususiyatlaridan birortasiga nisbatan loqaydligi tarbiya jarayonida, mashulotlar samaradorligidan ko‘zlangan maqsaddan uzoqlashtiradi. Masalan, jismoniy rivojlan-ganlik ko‘rsatkichlaridan, buyining darozligi (balandligi) – “akselerat”ligidek xususiyati past bo‘yli tengdoshi bilan bir guruxda shuullanayotganida taolim jarayoniga salbiy yoki ijobiy taosir ko‘rsatishi mumkin. Shu xolatga tayanib uzunasiga qo‘ygan konpdan sakrash mashqida o‘qituvchi uchun muammoni vujudga keltiradi, yaoni baland bo‘yili uchun depsinish “most”ini sport jixozidan uzoqroq qo‘yish lozim, bo‘yi teng-doshidan past bo‘lgan o‘quvchini mashq texnikasini buzib bajarishga sabab bo‘ladi. Chunki jixozidan uzoq qo‘yilgan mostdan depsinish bo‘yi tengdoshidan past o‘quvchi uchun kuchiga yarashadan ko‘proq zo‘riqish talab qo‘yibgina emas, o‘qitishda shuullauvchining individual xususiyatini eotiborga olmas-likga, ortiqcha muammolarni vujudga ketishiga olib keladi.

Jismoniy yuk meoyori bir xil o‘quv guruxdagi o‘quvchilar uchun jismoniy tayyorlik ko‘rsatkichlariga turlicha taosir ko‘rsa-tishi mumkin. Tanlangan mashqni shuullanuvchi kuchiga, tezkor-ligiga, chidamliligiga boliqligi individning xususiy portre-tining to‘laligicha cho‘zish imkonini beradi.