Jismoniy tarbiya haqida Ibn Sino qarashlari jismoniy tarbiya haqida Amir Temur qarashlari. Jismoniy tarbiyada tozalikning o`rni

Masalan:

1. Qo‘llar kuchi bilan tortilish mashqlari.

   
   

2. Tana mushaklari uchun mo‘ljallangan bo‘shashtirish belgilari bo‘lgan mashqlar.

   
   

3. Umumiy ta’sir etish mashqlari – yugurish, sakrash, o‘tirib-turish.

   
   

4. Siltov turidagi mashqlar.

   
   

5. Bo‘shashtirish mashqlari.

   
   

6. Diqqatni muvofiqlashtirish mashqlari.

   
   

Og‘ir mehnat qiluvchilar uchun jismoniy tarbiya tanaffusida quyidagi mashqlar tavsiya qilinadi:

1. Chuqur nafas olib, qo‘l va yelka mushaklarini bo‘shashtirish.

   
   

2. Chuqur nafas olib, har xil mushaklarni bo‘shashtirish mashqlari.

   
   

3. Chuqur nafas olib, qo‘l, oyoq, gavda mushaklari uchun o‘tirib va yotib mashqlar bajarish.

   
   

4. Chuqur nafas olib, mushaklarni bo‘shashtirish va harakatni yengillashtirish mashqlari.

   
   

5. Gavda, qo‘l va oyoq mushaklarini bo‘shashtirish mashqlarini harakatlarni yengillashtirish mashqlari bilan birgalikda olib borish.

   
   

Muntazam ravishda jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish orqali organizmda sodir bo‘ladigan o‘zgarishlar haqidagi bu bilim sport mashqlari va usullaridan to‘g‘ri foydalanish imkonini beradi.

Sport bilan shug‘ullanganda turli mashqlardan har xil vaqtlarda foydalanish oliy asab tizimini takomillashtirish va asab jarayonining faoliyatini rivojlantirish imkonini beradi.

Sog‘likni saqlashning asosiy tadbiri – bu badantarbiyadir. Sog‘lom turmush tarzi va sog‘likni saqlashda Abu Ali ibn Sino asosan yetti narsaga e’tiborni kuchaytirish zarurligini uqtirib o‘tadi:

1. 
   
   Mijozni mo‘tadil qilish;
   
2. 
   
   Yeyiladigan va ichiladigan ovqatlarni tanlash;
   
3. 
   
   Gavdani chiqindidan tozalash;
   
4. 
   
   To‘g‘ri tuzilishni saqlash;
   
5. 
   
   Burun orqali olinadigan havoni yetarli va yaxshi olish;
   
6. 
   
   Kiyimga e’tibor berish;
   
7. 
   
   Jismoniy va ruhiy harakatlarni tartibga solish (uyqu va uyg‘oqlik).
   

Chiniqish insonga qadim zamonlardan ma’lumdir. Abu Ali ibn Sino insonning o‘zini chiniqtirishi muammosiga ham katta ahamiyat bergan. Agar tanani qisqa muddatga bo‘lsa ham chiniqtirish lozim bo‘lib qolsa, bunda qisqa muddatli sovuq ta’sirlantiruvchi bir necha jadal mashg‘ulotlardan foydalanish kifoya. Bu hol tanada chiniqishga moyillik asta-sekin kuchayib boradi. Chiniqishda tabiat tomonidan in’om etilgan suv, quyosh, havo kabi omillarni sanab o‘tish kifoya.

Abu Ali ibn Sino jismoniy barkamol insonni shakllantirishda asosiy jismoniy sifatlarni tarbiya qilishni tavsiya etadi:

• Chaqqonlik;

  
  

• epchillik;

  
  

• egiluvchanlik;

  
  

• kuch;
  

• chidamlilik;
  

• tezkorlik.

  
  

Ibn Sinoning fikricha, inson o‘zini o‘rab olgan tabiat va tabiiy hodisalardan tashqaridagi narsalarga muhtojlik sezadi, u narsalarni faqat mehnat qilish bilan yaratadi, lekin bu narsalarni faqat o‘z mehnati bilan amalga oshira olmaydi. Ularni yaratish uchun boshqalar ham ishtirok etishi kerak yoki jamoa yordam berishi lozim. Buning uchun jamoa a’zolari o‘zaro yaxshi munosabatda bo‘lishlari kerak. Bu munosabat til, ma’noli ovozlar orqali yuzaga keladi.

Sog‘likni saqlashning asosiy tadbiri – bu badantarbiyadir.