Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy-fiziologik asoslari

33-modul. Massaj – fiziologik va gigiyenik asoslari, sport shikastlanishlarida qo‘llanish xususiyatlari
Massaj va uni qo‘llash usullari. Davolovchi uqalash usullari quyidagilardan ibora: silash, ishqalash, ezish, tebranish (vibratsiya) silash.
Terini qimirlatmasdan qo‘lni teri ustida yuritiladi. Bu usulda uqalash bir qo‘llab yoki ikki qo‘llab, kaftlar bilan, barmoq uchlari bilan amalga oshiriladi. Bu uqalashlar zigzag holatida, spiralsimon, bo‘ylama va ko‘ndalang holatlarda bajariladi.
Silash. Silash terining ustki qatlamida, barmoq uchlarida harakat qilinganda kishi organizmiga rohat beruvchi hamda og‘riqni his etmasdan bajariladigan yoqimli harakat hisoblanadi. Tomirlardagi harakatlarni his etishni pasaytirib organizmni bo‘shashtiradi. Natijada, organizmda tinchlanish hosil bo‘ladi. Chuqurroq uqalash usullarini amalga oshirishdan oldin terining ustki qatlamida barmoqlar yordamida erkin uqalashlar o‘tkaziladi, so‘ngra teri to‘qimalariga barmoqlar uchi bilan chuqurroq harakatlantirib, qon aylanish asab sistemalarini yaxshiroq harakatlanishiga uqalash o‘tkaziladi.
Ishqalash. Bu usul silashdan butunlay teskari tomonda bo‘lib, teri to‘qimalarini barmoq uchida ishqalangan holda to‘liq amalga oshiriladi. Bu ishqalash artroz va jarohatlanganda ko‘proq amalga oshirilib, uqalashning silash usuli bilan almashtirilgan holatda teri to‘qimalarida amalga oshiriladi. Bunday ishqalash usullari 2 marotaba silash usulidan kamroq bajariladi. Ishqalash usullari bir qo‘llab yoki 2 qo‘llab, musht holatda, kaftlar bilan amalga oshiriladi. Bu usul aylanma, zigzagsimon, spiralsimon bo‘ylama va ko‘ndalang holatlarda bajariladi.
Ezish. Uqalashning bu usuli, asosan, mushaklarning yaxshi harakatlanishi uchun qo‘llaniladi. Teri to‘qimalarini to‘liq qamrab olib, uni ezish yo‘llari bilan amalga oshiriladi. Ezish usulini bir qo‘llab yoki ikki qo‘llab, yarim aylanma holatda, ko‘ndalang, holatlarda bajariladi. Birinchi etapda teri to‘qimalarining ustki qismida yengil ezishlar o‘tkazilsa, ikkinchi etapda asta-sekinlik bilan uning miqdori oshib boriladi va chuqurroq ezib boriladi.
Mushaklarni qisqartirib harakat tizimini oshiradi. Teri to‘qimalaridagi qon aylanishini yaxshilaydi.