Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy-fiziologik asoslari

Meditsina-pedagogik kuzatuvlar
Meditsina kontrolining asosiy vazifasi fizkulturachi va sportchilar ustidan o‘quv yoki trenirovka mashg‘ulotlari vaqtida meditsina-pedagogik kuzatuvlar olib borishdan iborat. Bunday kuzatuvlar jarayonida meditsina xodimi o‘tkazilayotgan mashg‘ulotlar sharoitlari, tashkil etilishi va metodikasi bilan tanishadi, fizkulturachining trenirovkaga nisbatan reaksiyasini, ularning chiniqqanlik darajasini o‘rganadi, mashg‘ulot o‘tkazadigan joylarning sanitariya-gigiyena sharoitiga va sport travmalarining oldini olish choralariga e’tibor beradi. Kuzatuv jarayonida meditsina xodimi fizkultura bilan shug‘ullanuvchilarda o‘ta charchashlik hodisalari, ortiqcha terlashlik, teri rangining bo‘zarishi va hokazlarni aniqlaydi, bu esa shu tariqa yuz berishi mumkin bo‘lgan zararli oqibatlarning o‘z vaqtida oldini olishga imkon beradi. Kuzatuvlarning hammasini vrach yoki meditsina hamshirasi maxsus meditsina-pedagogik kuzatuvlar protokolida qayd etadi.
Sanitariya – gigiyena kontroli- Fizkultura va sport mashg‘ulotlari o‘tkaziladigan joylarning sanitariya ahvoli mashg‘ulotlarni to‘g‘ri tashkil etish uchun, ularning shifobaxsh ta’siri uchun juda muhimdir. Fizkultura mashqlarining dim, iflos va chang-to‘zonli xonada o‘tkazilishi zararli bo‘lishi mumkin, ba’zan esa (yorug‘likning yetarli bo‘lmasligi, polning sirpanchiq bo‘lishi va hokazo) travmalarga ham sabab bo‘lishi mumkin. Fizkultura va sport mashg‘ulotlari o‘tkaziladigan joylarni saqlash bo‘yicha amaldagi sanitariya qoidalarining bajarilishini nazorat qilish vazifasi Davlat sanitariya inspeksiyasiga yuklatilgan; bu inspeksiya meditsina-fizkultura dispanserlari bilan birgalikda qurilayotgan sport inshootlari ustidan ogohlantiruvchi sanitariya nazorati olib boradi. Fizkultura mashg‘ulotlari o‘tkaziladigan joylarda sanitariya jurnallari tutilishi kerak. Ular sanitariya-epidemiologiya xizmati va vrachlik-fizkultura kabinetlari xodimlari hamda sanitariya holatini kuzatib boruvchi vrach va o‘rta meditsina xodimlari tomonidan to‘ldiriladi. Sport muassasalarida birinchi yordam ko‘rsatish uchun aptechkalar bo‘lishi kerak. Stadionlarda, chang‘i bazalarida, basseyn va yaxmalak maydonlarida ularning ishlash vaqtida meditsina xodimlari navbatchilik qiladi.