Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Kasallikning fizikaviy sabablari - mexanik ta`sirlar – urilish, kesilish, bosilish, sanchilish;- termik ta`sirlar – kuyish, sovuq urish; - nurlanish ta`siri-odam organizmida nurlanish kasalligini yuzaga keltiradi; - elektr toki ta`siri – mahalliy ta`sirida teri kuyadi. Umumiy ta`sirida nafas, yurak to`xtab qolishi mumkin; - atmosfera bosimining o`zgarishlari tufayli yuzaga keladigan kasalliklar. Atmosfera bosimining yuqori bo`lishi chuqur suv ostida kuzatiladi: quloqda og`riq, nafas chiqarishning qiyinlashuvi, qonda kislorod va azot gazining ko`payishi organizmga zaharli ta`sir ko`rsatadi.Suv ostidan yuqoriga tez ko`tarilish tufayli Kesson kasalligi vujudga keladi;
Kasallikning kimyoviy sabablari - odam organizmiga zahar sifatida ta`sir ko`rsatuvchi kimyoviy moddalar - kislotalar, ishqorlar, qo`rg`oshin, simob, margimush, xlor, yod va boshqa moddalar, shuningdek, hashoratlar, ilon, chayon, qoraqurt, ari kabilarning zahari kiradi.
Kasallikning biologik sabablari - tashqi muhitdan odamga yuqib kasallikni yuzaga keltiradigan mikroblar, viruslar, zamburug`lar, gijja tuxumlari va boshqalar kiradi.
Kasallikning ijtimoiy sabablari - odamning yashash, mehnat qilish, o`qish sharoitining noqulay bo`lishi, odam madaniyatining pastligi bilan bog`liq bo`lgan sil, giyohvandlik, OITS, tanosil (zaxm, so`zak) kasalliklari kiradi.
Alimentar kasalliklar - odamning ovqatlanish tartibi buzilishi bilan, ya’ni, ovqat tarkibida oqsil, vitaminlar va boshqa moddalarning yetishmasligi, sifatsizligi natijasida odam ozadi, kamqonlik yuzaga keladi, ish qobiliyati pasayadi, bolalarning o`sishi va rivojlanishi orqada qoladi.Aksincha, ovqatni ko`p iste`mol qilish, ayniqsa uglevodli va yog`li taomlarni me`yoridan ortiq iste`mol qilish tufayli, semirish, qandli diabet va boshqa kasalliklar vujudga kelishi mumkin.
Gipodinamiya - harakatlanishning kamligi tufayli semirish, ateroskleroz, gipertoniya, osteoxondroz, artroz, yurakning ishemik kasalliklari yuzaga kelishi mumkin.
Giperdinamiya - harakatlanishning me`yoridan ortiqligi, ya`ni og`ir jismoniy mehnat bilan shug`ullanuvchilarda, sportchilarda zo`riqish holati kuzatiladi. Bunda miya, o`pka, yurak- tomir, muskul, bo`g`im, suyak kabi hayotiy muhim to`qima-a`zolarining og`ir kasalliklari vujudga kelishi mumkin.