Jismoniy madaniyat nazariyasining ilmiy tadqiqot uslublari

3. Jismoniy madaniyat nazariyasining ilmiy tadqiqot uslublari
Tezlikni oldindan rejalashtirilgan jadval buyicha ushlay olish mumtazam mashg’ulotlar orqali erishiladi. Harakatni davomiiligi. Harkatni uzoq davom etishida asosiy rolni tananing qismilari egallaydi. Mashqni bajarilish muddatini o’zgarti rib, ya’ni bajarilish vaqtini ozaytirib yoki ko’paytirib, darsning umumiy nagruzkasiga ta’sir etish mumkin. Jismoniy mashqlar texnika sida harakatni ayrim zvenolarinn uzunligi (uloktirish uchun yugurish, so’zishda kuloch otish, changida sirganish va x.k.) katta axamiyatga ega bo’lib, bajarilayetgan ish yoki uni muddati xakida axborotlar berib turiladi.Harakatning tempi deganda harakat siklining qaytarilish chastotasi yoki ma’lum vaqt ichida bajarilgan harakat tushuniladi. YUrish tempi minutiga 120-140 kadamdai, eshkakni suvga botirish tezligi 30-40 maro taba bo’ladi. Temp
Xulosa
Agar inson o’zi uchun yangi harakatlarni birdaniga bajara boshlasa, bu harakatni o’zlashtirib olishiga kura vaqt ni turlicha sarflannshiga qarab chakkonlikka xam baxo beriladi.Bu ta’rifimizdan kurinib turibdiki, chakkonlik - bu baxo lash uchun yagona ulchovga (kriteriyga) ega bulmagan murakkab kompleksli fazilatdir. Har bir muayyan xolda, sharoitga qarab u yoki bu kriteriyni tanlab oladilar. CHakkonlik anchagina xususiy fazilatdir. Sport uyin larida chakkon bo’lib, gimnastikada unchalik chakkonlik kursata olmaslik mumkin. CHakkonlikning hayotiy muhim harakat sifati tarzida namoyon bulishi gavdaning nisbatan kam harakatda bulgani xolda, kullar bilan moxirona harakat qilishda kul chakkonligini namoyon bulishi (ajratuvchi, slesarlik, uymakorlik, duradgorlik, stanokda ishlash, kosiblik va bosh kalarda) ko’zga tashlanadi. Har kanday harakat qanchalar yangi bo’lib tuyulmasin, doimo koordinatsiyaviy boglanishlar asosida bajariladi.Sxematik tarzida har kanday individ yangidan-yangi harakatlarning barchasini oldindan o’zlashtirgan tajribalari zaxirasi asosida o’zlashti radi va mustaxkamlangan, goyat ko’p elementar koordinatsnyaviy bulakcha larning yiginini to’zadi. Kishida harakatlar koordinatsiyalarining zaxi rasi, harakat kunikmalari zamini qanchalik ko’p bulsa, u yapgi harakatlarni shuncha tez o’zlashtirib oladi. Unda chakkonlik darajasi aytarli yuqori bo’ladi. CHakkonlikning namoyonlik darajasi analizatorlar faoliyatiga, jumladan, harakat analizatorlarining faoliyatiga bog’liqdir. Individning harakatlarni aniq taxlil etish kobiliyati qanchalik rivojlangan bulsa, yangi harakatlarni tez egallab, ularni qayta o’zlashtirish, yangilash imkoniyatlari shunchalik yuqori bo’ladi. Sport bilan endigina shug’ullana boshlagan kishilardi harakat tuygusi (kinesteziya) kursatkich lari zaxirasiga tayanib urgatish (o’qitish) jarayoni yulga kuyiladi. Bosh kacha qilib aytsak, shug’ullanayotganlarda o’z harakatlarini aniq sezish va idrok qilish kobiliyatlari qanchalik yaxshi bulsa, yangi harakatlarni ular shunchalik tez o’zlashtiradilar