Jismoniy madaniyat” kafedrasi samisi o‘quv uslubiy kengashida muhokama etilgan O‘uk raisi Mirzayev Q. J. Bayonnoma №1 avgust 2019 yil. «Boshqaruv psixologiyasi»

Mehnat sotsiologiyasi va psixologiyasida mehnat adaptatsiyasining uchta o’zaro bog’liq tomoni farqlanadi:
1] Kasbga moslashish;
2] Moslashuvning psixofiziologik jihati va
3] Ijtimoiy-psixologik adaptatsiya.
Quyida mana shu adaptatsiya turlari haqida ma’lumot berib o’tamiz.
1]Kasbga moslashish. Adaptatsiyaning kasb bilan bog’liq jihati xodimdan bajariladigan ishga qo’yiladigan talablarni o’zlashtirishni taqozo qiladi. Bu xil moslashuvda ob’yektiv va sub’yektiv omillar mavjud bo’lib, kasbiy adaptatsiyaning ob’yektiv omillari sifatida xodimning ma’lumoti, malakasi va tajribasini sanab o’tish mumkin. Sub’yektiv omillar qatoriga esa xodimning kasbga bo’lgan munosabati, yangi ish joyidan kutayotgan niyati va umidi kirishi mumkin.
2]Mehnat adaptatsiyasining psixofiziologik jihatiga korxonadagi mehnat sharoitining psixofiziologik va tibbiy-gigiyenik tomoni kiradi. Adaptatsiyaning ushbu turini ifodalovchi asosiy ko’rsatkich sifatida xodimning toliqish darajasini olish mumkin. Xodim o’zini holatini, ish sharoiti va bajarayotgan mehnati og’irligini baholashi ushbu adaptatsiya turining sub’yektiv tomonlaridir.
3]Ijtimoiy-psixologik adaptatsiya deganda xodimning mehnat jamoasidagi mavjud munosabat tizimiga moslashishi, jamoaga xos bo’lgan norma va qoidalar hamda unga guruh tomonidan belgilangan rolni va mavqeni qabul qilish jarayoniga aytiladi. Bunday moslashuvning muvaffaqiyatli o’tishi xodimning xarakter xislatlariga, uning muloqotga moyilligiga, hayotiy tajribasi va dunyoqarashining yangi sharoitga mos kelishiga bog’liq. Guruhning ahilligi, uning madaniyat darajasi bu xildagi adaptatsiya jarayoninig muvaffaqiyatli o’tishi garovidir.
Rahbar xodimning yangi mehnat sharoitiga moslashishiga ko’mak ko’rsatar ekan, adaptatsiya jarayoni quyidagi asosiy bosqichlardan iboratligini nazarda to’tishi lozim:
-yangi xodimning tayyorgarlik darajasini aniqlash;
-oriyentasiya;
-adaptatsiyani amalga oshirish;
-faoliyat ko’rsatish.
Yuqoridailadan kelib chiqadigan bo’lsak, adaptatsiyajarayoni shaxsdagi xatti –harakatlarni ma’lum tartibga soluvchi psixologik jarayondir.