Jip hám shiyki ónimlerdiń siziqli tiġizliġİ Laboratoriya jumısınıń maqseti

ARALASPA DÚZIW QAĠIYDALARI. ARALASPA TALALARINIŃ KÓRSETKISHLERIN ANIQLAW


Laboratoriya jumısınıń maqseti: Aralaspa dúziw qaġıydaların úyretiw. Aralaspa talalarınıń kórsetkishlerin esaplaw.
Laboratoriya sabaġı ushın kerek bolatuġın úskeneler hám materiallar: normativ hújjetler O’zRST 604-2001, GOST 1119-80, GOST 9092-81, OST 17-96-86, OST 17-362-86 hám paxtanıń jańa selektsion sortları fizik-mexanik qásiyetleri, tipli aralaspa saylaw boyınsha metodik qollanba.


Tapsırma

1. 
   Aralaspa dúziw qaġıydaların úyreniń.
   
2. 
   Aralaspa talalarınıń kórsetkishlerin injener A.A. Sinitsin formulası járdeminde anıqlawdı úyreniń.
   
3. 
   Berilgen jip assortimenti ushın tipli aralaspa tańlań.
   
4. 
   Berilgen jip assortimenti ushın aralaspa talalarınıń kórsetkishlerin anıqlań.
   

Úyde: Laboratoriya jumısı boyınsha esabat tayarlań.


Tiykarġı maġlıwmatlar
Oqıtıwshı studentlerdi aralaspa dúziw qaġıydaları menen tanıstıradı. Belgili sapa kórsetkishlerine iye bolġan jip iyiriw ushın tipli aralaspalar islep shıġılġan.
Belgilengen sıpatqa iye bolġan jiptiń fizik-mexanik qásiyetleri turaqlılıġın támiyinlewshi túrli markadaġı talalar aralaspası aralaspa dep ataladı.
Aralaspa dúziwde tómendegi qaġıydalarġa ámel qılınadı:

1. 
   Aralaspa quramı eń keminde 6 markadan, múmkin bolġanınsha kóp paxta taylardan dúziliwi kerek.
   
2. 
   Aralaspa talalarınıń uzınlıġındaġı parq 4 mm den aspawı kerek.
   
3. 
   Aralaspa talalarınıń sızıqlı tıġızlıġı bir-birine jaqın bolıp, parq 18 mteksten aspawı kerek.
   
4. 
   Aralaspa quramına jaqın tala tipleri hám sortları saylanıwı kerek.
   

Aralaspa talalarınıń kórsetkishlerin anıqlawda injener A.A. Sinitsin formulasınan paydalanıladı:
Aralaspa talalarınıń úziw kúshin anıqlaw:
, sN
2. Aralaspa talalarınıń sızıqlı tıġızlıġın anıqlaw:
, mteks
3. Aralaspa talalarınıń shtapel uzınlıġın anıqlaw:
, mm
4. Aralaspa talalarınıń salıstırma úziw kúshin anıqlaw:
, sN/teks
Bul jerde: R₁, R₂, .., R_n – 1, 2,…, n aralaspa komponenti talasınıń úziw kúshi, sN;
L₁, L₂, .., L_n – 1, 2,…, n aralaspa komponenti talasınıń uzınlıġı, mm;
T₁, T₂, .., T_n – 1, 2,…, n aralaspa komponenti talasınıń sızıqlı tıġızlıġı, mteks;
R₁, R₂, .., R_n – 1, 2,…, n aralaspa komponenti talasınıń salıstırma úziw kúshi, sN/teks;
₁, ₂, .., _n –1, 2,…, n komponentlerdiń aralaspadaġı úlesi, %.
Oqıtıwshınıń tapsırmasına kóre studentler anıq jip assortimentin saylaydı (eris, arqaw, trikotaj, tigiw jipleri ushın, karda yamasa qayta taraw h.t.b.).
Studentler normalıq hújjetler hám metodikalıq qollanbalardan paydalanıp, belgilengen jip assortimenti ushın tipli aralaspa hám paxtanıń selektsion sortın tańlaydı. İnjener Sinitsin A.A. formulası járdeminde saylanġan aralaspa ushın aralaspa kórsetkishlerin esaplaydı.
Misal:
Sızıqlı tıġızlıġı 25 teks trikotaj jibi ushın tipli aralaspa saylań hám aralaspa talalarınıń kórsetkishlerin anıqlań.

1. 25 teks trikotaj jibiniń fizik – mexanik qásiyetleri GOST 9092-71de kórsetilgen. Jiptiń salıstırma úziw kúshi.

2. Tipli aralaspa tańlaw.
25,0 teks trikotaj jibi ushın tómendegi tipli aralaspalar usınıs etilgen (5-tablitsa)
5-tablitsa

Jiptiń sızıqlı tıġızlıġı, teks	Jiptiń nomeri	Usınıs etilgen tipli aralaspalar	Esletpe
1	2	3	4
25,0	40,0	5-I, 5-II 5-I, 5-II, 4-I	Bazis sortı kóbi menen 70%

Tómendegi tipli aralaspanı saylap alamız hám aralaspa dúzemiz: I sort-70%; II sort-30%.
3. Paxtanıń selektsion sortın saylaw.
5 tipke paxtanıń tómendegi selektsion sortları: Yulduz, Oq-oltin, Armug’on, Xorazm-127, S-4910 Namangan-77 hám basqalar tiyisli.
Paxta talalasınıń tiykarġı qásiyetlerin analiz etip, paxtanıń S-4910 selektsion sortın saylaymız.
6-tablitsa