Jins hosil qiluvchi minerallarning fizik xossalarini

Minerallarning fizik xossalariga ularning rangi, tiniqligi, yaltiroqligi, shaffofligi, sinishi, qattiqligi, solishtirma og’irligi va boshqa xossalari kiradi.
Minerallarning rangi ularning kimyoviy tarkibi, tuzilishi va ba’zi rang beruvchi organik moddalarning turiga bog’liq bo’lib oq kulrang, yashil, sariq, qizil, qora, qoramtir, ko’k, jigarrang, pushti va boshqa tuslarda uchraydi.
Tabiy birikmalarning rangi kelib chiqishiga ko’ra uch xil bo’ladi:

1. 
   Idioxromatik (doimiy),
   
2. 
   Alloxromatik (o’zgaruvchan),
   
3. 
   Psevdoxromatik (qalbaki).
   

Minerallarning o’ziga xos rangi idioxromatik deb yuritiladi. Minerallardarangning paydo bo’lishi uning tarkibidagi xromofor, ya’ni rang beruvchi kimyoviy elementlarning borligiga bog’liq.
Alloxromatiya grekcha tashqi, chet va boshqa demakdir. Bir meneralning bir necha xil rang va tuslarda bo’lishini ko’plab uchratish mumkin.

Psevdoxromatizm (qalbaki)-ayrim shaffof minerallar tovlanib turadi, bu ulanish tekisligi darzlarining ichki yuzasidan yoki qandaydir aralashmalar yuzasidan tushayotgan nurning qaytishi-interferensiyasi bilan bog’liq.


Minerallarning tiniqligi – plastinkalardan nurni o’tkazishga qarab tiniq tog’ xrustali, gips, osh tuzi, va tiniqmas bo’ladi.
Minerallarning yaltiroqligi. Minerallarning sirti yorug’lik nurini ma’lum darajada qaytaradi. Ba’zi minerallarning sirti xira, boshqa minerallarning sirti esa yaltiroq bo’ladi. Minerallarda shishasimon metalsimon, sadafsimon va och kulrang tusdagi yaltiroqlik ko’proq tarqalgan.
Mineralning yaltiroqligi uning sindirish ko`rsatikichga (p) bog`liqdir u qo’yidagicha bo`linadi:
metaldek - pirit, galenit;
yarim metaldek - magnetik, il'menit; metaldek yaltiramaydigan;

1. 
   olmosdek – kassiterit, sfalerit;
   
2. 
   sadafdek – talk, slyuda;
   

V) shishadek – dala shpatlari, kaltsit;
G) yog’dek – nefelin, kvarts (sinishida).
Mineral donalaridan tashkil topgan agregatlarning yaltiroqligi donalarning joylanish formasiga va uning katta – kichikligiga bog’liqdir va u qo’yidagicha bo’ladi:
ipakdek-gips, selenit, asbest; mumdek-serpentin, xaltsedan;