Jinoyat huquqi va kriminologiya

jinoyat  sodir  etilgan  vaqtdagi  eng  kam  oylik  ish  haqi  miqdoridan  kelib  chiqib 

hisoblangan,  jami  summasi  ham  ko’rsatiladi.  Ushbu  qoidadan  kelib  chiqib, 

yuqoridagi holatda tuman sudi A. ga nisbatan eng kam oylik ish haqining uch yuz 

baravari  miqdoridagi jarimani 2014-yil  mart oyida amalda  bo’lgan eng  kam oylik 

ish haqi miqdoridan – 96 105 so’mdan kelib chiqib, 300x96 105=28 831 500 so’m 

miqdorida  jarima  to’lashi  lozimligini  hukmning  qaror  qismida  ko’rsatib 

                                                             

1

 Jinoyat ishlari bo’yicha Toshkent shahar Mirzo Ulug’bek tuman sudining 2015-yilgi arxiv ma’lumotlaridan. 

---

48 

 

qo’ymoqda. Lekin nima uchun sud jinoyatlardan biri 2013-yilda sodir etilganligini 

va  jarima  miqdori  ham  o’sha  vaqtdagi  eng  kam  oylik  ish  haqi  miqdoridan  kelib 

chiqishi  kerakigiga  e’tibor  bermayapti  va  uzil-kesil  jazo  tayinlanganda  eng  kam 

oylik  ish  haqi  miqdorini  so’nggi  jinoyat  sodir  etilgan  paytdagi  miqdordan  kelib 

chiqmoqda?  Bu jinoyat qonunining vaqt bo’yicha amal qilish qoidasining buzilishi 

emasmi?  Vaholanki,  A.  tomonidan  birinchi  jinoyat  sodir  etilgan  vaqt  ya’ni  2013-

yilning  fevral  oyida  eng  kam  oylik  ish  haqi  miqdori  79 590  so’m  bo’lgan  va  bu 

miqdordan 

kelib 

chiqib 

uzil-kesil 

tayinlangan 

jarima 

hisoblansa, 

300x79 590=23877000  so’mni  tashkil  qiladi  va  oldingi  miqdordan  4954500  so’m 

farq  qilmoqda.  Yoki  bo’lmasa,  ko’rishimiz  mumkinki,  sud  alohida-alohida  jazo 

tayinlash  vaqtida  ikkita  jinoyatga  bir  xil  miqdordagi  jarima  jazosi  tayinlagan. 

Shundan  kelib  chiqib  qisman  qo’shish  vaqtida  ham  ulardan  teng  miqdorda  oladi 

deb  faraz  qilsak,  quyidagicha  miqdor  kelib  chiqadi:  150x79500=11925000  so’m, 

150x14475000  so’m,  jami  11925000+14475000=26400000.  Bu  miqdor  ham 

hukmda  ko’rsatilgan  miqdordan  2 431  500  so’m  farq  qiladi.  Miqdordagi  farqlarni 

oz summa deb bo’lmaydi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida har so’mning o’z o’rni bor 

va  sud  tomonidan  jinoyat  qonunining  prinsipial  qoidalaridan  birining  buzilishi 

aybdor shaxsning jazoni tezroq o’tab bo’lib, halol va normal turmush tarziga o’tib 

olishiga  qandaydir  ma’noda  xalaqit  beradi  va  shaxs  tomonidan  yangi  jinoyatlar 

sodir etilishiga sabab bo’lishi mumkin.  

 

Shu  o’rinda  aytish  kerakki,  Oliy  sud  Plenumining  yuqorida  qayd  etilgan 

qarorida  ham  bir  necha  jinoyat  uchun  jarima  jazosini  tayinlashda  qanday  qoidaga 

amal qilinishi xususida biror tushuntirish mavjud emas.  

 

BMTning  Fuqarolik  va  siyosiy  huquqlar  to’g’risidagi  xalqaro  pakti  15-

moddasi 1-bandida “Hech kim sodir etilgan paytida davlatning amalda bo’lgan 

ichki  qonunchiligi  yoki  xalqaro  qoidaga  ko’ra,  jinoyat  hisoblanmagan  biror-bir 

harakati yoki kamchilikka yo’l qo’ygani uchun jinoyat sodir etilganlikda aybdor 

deb  topilishi  mumkin  emas.  Xuddi  shuningdek,  jinoyat  sodir  etilgan  vaqtda 

qo’llanilishi  lozim  bo’lgan  jazoga  nisbatan  og’irroq  jazo  berilishi  mumkin  emas. 

---

49 

 

Аgar  jinoyat  sodir  etilganidan  keyin  qonun  bilan  nisbatan  yengil  jazo  belgilansa, 

ushbu qonun mazkur jinoyatchilikka nisbatan qo’llaniladi”, deya qayd etilgan

1

.