Jinoyat huquqi va kriminologiya

“Shaxs  bir  qilmishi  bilan  JK 

Maxsus  qism  truli  moddalarida  nazarda  tutilgan  jinoyatlarni  sodir  etsa, 

jinoyatlar  majmui  bo’yicha  tayinlangan  jazolarning  yengilrog’i  og’irrog’i  bilan

 

qoplanadi yoxud jazolarni to’la yoki qisman qo’shish bilan orqali uzil-kesil jazo 

tayinlanadi”. 

 

Nazarimizda, jazo tayinlashning yuqoridagi qoidalari mamlakatimizda olib  

borilayotgan jinoiy-huquqiy siyosatning liberallshtirish mazmun-mohiyatiga, ya’ni 

odillik, insonparvarlik prinsiplariga to’la mos keladi.  

 

O’zbekiston  Respublikasi  Jinoyat  kodeksi  jazo  tizimidagi  asosiy  jazolardan 

biri  bu  jarima  jazosidir.  Sud-huquq  islohotlari  davrida  “iqtisodiyot  sohasidagi 

jinoyat ishlari bo’yicha qamoq va ozodlikdan mahrum etish jazolari o’rniga jarima 

shaklidagi  iqtisodiy  sanksiyani  qo’llash  imkoniyati  ancha  kengaytirildi

1

”. 

Shuningdek,  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  Plenumining  “Sudlar  tomonidan 

jinoyat  uchun  jazo  tayinlash  amaliyoti  to’g’risida”gi  qarori

2

da  ham  jarima 

tariqasidagi  jazo  turini  nafaqat  ijtimoiy  xavfi  katta  bo’lmagan  va  uncha  og’ir 

bo’lmagan  jinoyatlar,  balki  og’ir  jinoyat  sodir  etishda  aybdor  deb  topilgan 

shaxslarga nisbatan ham, agar bu jazo qonun sanksiyasida nazarda tutilgan bo’lsa, 

kengroq qo’llash tavsiya etilgan.   

                                                             

1

  Karimov  I.A.  O'zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  Qonunchilik  palatasi  va  Senatining  qo’shma  majlisidagi 

“Mamlakatimizda  demokratik  islohotlarni  yanada  chuqurlashtirish  va  fuqarolik  jamiyatini  rivojlantirish 

konsepsiyasi” nomli ma’ruzasi // Xalq so’zi. 2010-yil 13-noyabr. 

2

 

http://www.lex.uz//aha8cnwce65%cib

  

---

47 

 

 

Ushbu  ko’rsatmadan  kelib  chiqqan  holda  bugungi  kunda  sud  amaliyotida 

jarima tariqasidagi jazo keng doirada qo’llanilmoqda. Bir necha jinoyat sodir etish 

holatlari ham bundan mustasno emas.  

 

Tergov-sud  amaliyotida  garchi  jarima  jazosini  qo’llash  bilan  bog’liq 

muammolar  ko’zga  tashlanmasa-da,  ammo  advokatlik  amaliyoti  ushbu  jazo 

qo’llanilishi  bilan  bog’liq  quyidagi  muammo  juda  ko’p  hukmlarda  uchrashini 

ta’kidlamoqda.  

 

Tuman sudi tomonidan fuqaro A. ga nisbatan JK 182-moddasi birinchi qismi 

va  184-moddasi  ikkinchi  qismi  “b”  bandi  bilan  qo’zg’atilgan  jinoyat  ishi  ko’rib 

chiqildi.  Ish  holatlariga  qaraganda,  A.  JK  182-moddasi  birinchi  qismida 

ko’rsatilgan  jinoyatni  2013-yilning  fevral  oyida  sodir  etgan,  JK  184-moddasi 

ikkinchi  qismi  “b”  bandida  ko’rsatilgan  jinoyatni  esa,  2014-yilning  mart  oyida 

sodir  etgan.  Unga  nisbatan  jinoyat  ishi  esa,  2015-yilning  aprel  oyida  qo’zg’atilib, 

sud tomonidan iyun oyida ko’rib chiqilgan. A. JK ning yuqoridagi moddalari bilan 

aybdor deb topilgan va unga nisbatan JK 182-moddasi birinchi qismi bo’yicha eng 

kam oylik ish haqining ikki yuz baravari miqdorida jarima jazosi, JK 184-moddasi 

ikkinchi qismi bilan  ham eng kam oylik  ish  haqining  ikki  yuz baravari  miqdorida 

jarima  jazosi  tayinlangan.  Jinoyat  kodeksi  59-moddasi  ikkinchi  qismiga  ko’ra,  

sanskiya  doirasida  tayinlangan  jazolarni  qisman  qo’shish  qoidasi  qo’llanilib,  eng 

kam oylik ish haqining uch yuz baravari miqdorida jarima tariqasida uzil-kesil jazo 

tayinlangan

1

.  “Sudlar  tomonidan  jinoyat  uchun  jazo  tayinlash  amaliyoti 

to’g’risida”gi 

qarorda 

tushuntirish 

berilganki, 

jarima 

tariqasidagi 

jazo 

tayinlanganda  hukmning  qaror  qismida  jarima  miqdori  bilan  bir  qatorda  uning