Ájiniyaz atíndagí NÓkis mámleketlik pedagogikalíq institutí 1-kurs Baslawısh tálim jónelisi Ekologiya hám tábiyattı qorǵaw páninen

Topıraq resurslariniń pataslanıwı.

Insannıń topıraqqa unamlı hám unamsız tásiri ajratıladı. Unamlı tásirine topıraq zúráátliligin asırıw, erlerdiń jaǵdayın jaqsılaw, jasıl ósimlikler egiw, ixotazorlar shólkemlestiriw, tábiy tóginler beriw hám taǵı basqalar kiredi.

Unamsız tásirine, qalalar qurılısı, átirap -ortalıqtıń pataslanıwı, agrotexnikalıq ilajlardıń talapǵa juwap bermasligi, gidrotexnikalıqa ilajlarınıń nadurıs yo'ga qoyılıwı, ximiyalıq elementlardan normadan artıq isletiliwi, jaylawlarǵa sharba buyımların bagıw, orman hám toǵaylardı qırqıp jiberiw hám taǵı basqalar tásiri áqibetinde erler jaramsız halǵa keledi.

Jer insan ushın bahasız baylıqlar, biraq insan bul baylıqtı saqlawdı, odan aqılǵa say paydalanıwdı házirge shekem jetilisken iyelegen emes. YErga salıstırǵanda nadurıs munasábette bolıw sebepli házirge shekem 20 mln. kv. km ónimli erning strukturası buzilib, jaramsız halǵa kelip qaldı. Bul házir paydalanıp kelinip atırǵan erdan derlik eki ese kóp. M: Burınǵı Birlespede turaqlılıq jıllarında qurılǵan irrigasiya imaratlar (suw bazası, kanallar ) tásirinde 12 mln.gektar ónimli erning miliotariv jaǵdayı buzilib kebirlenip hám zaxlanib ketti hám nátiyjede quramı buzildi.

Joqarı taraqqiy etken Yaponiya hám Batıs YEvropa mámleketlerinde hár bir metr erni teńizge maydalanǵan tas, topıraq to'kib ózlestirip alıp atırǵan bolsalar, bizde bolsa hár jılı mińlaǵan gektar ónimli er kebirlantirib jaramsız halǵa keltirmoqdamiz.