Ájiniyaz atíndaǵÍ NÓkis mámleketlik pedagogikalíq institutí

reshyotkanıń turaqlısı yaki dáwiri delinedi.

7. 
   Jaqtılıqta baqlanatuǵın interferenciya hám difrakciya qubılısları onıń tolqın ózgesheligine iye ekenligin tastıyıqlaydı. Bul qubılıslardan texnikada paydalanıladı. Máselen, interferometr dep atalatuǵın ásbap júdá sezgir bolıp, onıń menen júdá kishi múyeshlerdi anıq ólshew, jaqtılıqtıń tolqın uzınlıǵın anıqlaw, kishkene kesindilerdiń uzınlıǵın anıqlaw, hár qıylı zatlardıń nur sındırıw kórsetkishin anıqlaw, betiniń gedir-budırlıǵın tekseriw hám jaltıraw dárejesin anıqlaw múmkin.
   

Soraw-juwap metodı
Usıl temanıń oqıwshı yáki talabalar tárepinen ózlestiriw dárejesin anıqlawǵa járdem beredi. Onı qollawdıń jemisliligi soraw juwaptıń anıq, qısqa hám túsinerli qılıp jazıladı, temaǵa baylanıslı bolıwı zárúr.Tálim barısında usuldı qollaw tómendegi tártipte ámelge asırıladı:





Sorawlar:

1. 
   Superpoziciya principi degenimiz ne?
   
2. 
   Tolqınlar interferenciyası degenimiz ne?
   
3. 
   Tolqınlar difrakciyası degenimiz ne?
   
4. 
   Difrakciyalı reshyotka sańlaqlarınıń jaylasıwına qarap neshe túrge bólinedi?
   
5. 
   Reshyotkanıń turaqlısı degenimiz ne?
   

sorawlar:



1. Qanday da ortalıqta tolqınlar tarqalǵanda olardıń hár biri bir-birinen erkin tárizde misli basqa tolqınlar joqtay tarqaladı. Buǵan tolqınlar tarqalıwınıń superpoziciya (erkinlik) principi delinedi.
2. Kogerent tolqınlardıń ushırasqanda birin-biri kúsheytiwi yaki páseytiwi qubılısına tolqınlar interferenciyası delinedi.
3. Jaqtılıqtıń óz jolında ushırasqan tosıqtıń shetki bólimine kiretuǵının adamlar biraz burın sezgen. Bul qubılıstıń ilimiy túsindirmesin birinshi bolıp F. Grimaldi bergen. Ol nárseler artında payda bolatuǵın sayanıń gúńgirtlew shıǵatuǵının túsindiredi. Ol bul qubılıstı difrakciya dep ataydı. Solay etip, tolqınnıń óz jolında ushırasqan tosıqtı aylanıp ótiwine tolqınlar difrakciyası delinedi.
4. Difrakciyalı reshyotka sańlaqlarınıń jaylasıwına qarap eki túrge bólinedi: tartipli (turaqlı) hám tartipsiz difrakciyalıq reshyotkalar.
5. Sańlaqtıń eni a, tosıqtıń eni b bolsın. Ol jaǵdayda
a+b = d