Ájiniyaz atindaǵi nókis mámleketlik pedagogika instituti

Basqarıwda jaǵday jantasıwı

Basqarıw wazıypaların orınlawda kárxana hám tarmaqlar urtasida jaǵday uzgarishlari dep atalatuǵın farkdarga itibar beriw kerek. Olar eki qıylı boladı : 3 Robbins, Stephen P. Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11 th ed. R5647 2012. 12 tashki hám ishki. Ishki uzgarishlar anik kárxana, tarmaqtı xarakteristikalaydı. Ishki muuitga kárxana maqsetleri, resursları, úlkenligi, vertikal hám gorizontal meunat taksimoti hám x. k. kiredi. Kárxanalar urtasidagi ishki farklari ımaratlar urtasidagi farkka uxshaydi. Mısalı, ımaratlar arxitekturası, materialı, úlkenligi menen fark kilib. Bul fark nátiyjesinde olardıń biri klub, basqası kisiler jasaytuǵınlıq úy bulishi múmkin. Tap sonday tárzde kárxanalardıń ishki farklari olardıń wazıypaların belgileydi. Bul uzgarishlarni málim dárejede qadaǵalaw etiw múmkin hám olar basqarıw karorlari nátiyjesinde payda boladı. Raubariyat tárepinen ishki uzgarishlar boyınsha kabul kilinadigan karorlar kanchalik nátiyjeli hám ónimli jumıs alıp barıwdı belgileydi. Kárxana úlkenligi ishki farklar kárxananı basqarıwǵa qanday tásir etiwdiń yorkin kórinetuǵın etedi. Iirik akqiyadorlar jámiyetin basqarıw menen kishi kárxana, dukonni basqarıw urtasida úlken fark bar. Kárxana kancha úlken bulsa, onı basqarıw uam sonshalıq kiyin boladı. Tashki uzgarishlar kárxanadan tashkaridagi muuit faktorları bolıp tabıladı. Olar katoriga iri rakobatchi kárxanalar texnika hám texnologiyanı alıw dárekleri, social faktorlar, mámleket basqarıwı kiredi. Tashki muuit, tashki uzgarishlar koxona iskerligine túrlishe tásir kursatadi. Usınıń sebepinen basqarıw karorlarini kabul etiwde jaǵdaynı uisobga alıw zárúr. Qaysı uzgarishlar kárxana muvaffakiyatiga kúshlirok tásir etiwin kursatish etarli emes. Túrli rayon jaǵday kursatkichlari hám basqarıw procesiniń barlıq wazıypaları óz-ara baylanıslı, uamda olardı birbiridan ajıratıp kurib chikish múmkin emesligi málim kiyinchiliklarga alıp keledi. Suwǵa taslanǵan tas pútkil

kúl buylab tarkaluvchi túlkinlarni payda kilgani sıyaqlı, qandayda bir áhmiyetli omilning uzgarishi pútkil kárxana iskerliginde sawlelenedi. Kárxana iskerligi natiyjeliligine kuplab xam ishki xam tashki faktorlar tásir etiwi sebepli onı basqarıwdıń eń jaqsı usılı anik jaǵdaynı esapqa alǵan kolda belgilenedi. Sol jaǵdayǵa eń uyqas bolǵan usıl eń nátiyjeli usıl boladı. Usınıń sebepinen muvaffakiyatli basqarıw integraqiya kilingan jantasıwdı talap etedi.jaǵday jantasıwı menen tıǵız baylanıslı sistemalı jantasıwda túrli jeke jantasıwlar, basqarıw wazıypaları tıǵız baylanıslı bulib, kárxana kator óz-ara baylanıslı kishi sistemadan ibarat sistema retinde úyreniledi; sistema teoriyası basshılarǵa sistemanıń alokida kismlari urtasidagi sistema jáne onı urab turǵan ortalıq urtasidagi baylanıslılıqtı túsiniwge múmkinshilik beredi.jaǵday jantasıwı sistema teoriyasın ámelde kullashni kárxanaǵa tásir etiwshi tiykarǵı ishki hám tashki uzgarishlarni aniklash yuli menen keńeytiriledi, kuyilgan maqsetke erisiw ushın basqarıwdıń anik usılların anik jaǵday menen boglab ámelge asırıw imkaniyatın beredi.

Juwmaq
- Materiallıq dúnya kup sistemalardan ibarat.- Sistema - bul kursatkichlar tuplami bulib strukturalıq elementlerden ibarat bulib hám basqarıw sistemasın ortalıqın qáliplestiriwshi faktor.
- Texnikalıq texnologiyalıq hám shólkemlestirilgen sistemalar yigindisi, basqarıwdı shólkemlestirilgen-texnikalıq tárepin qáliplestiredi.- Social - ekonomikalıq sistema 2 tagtizimlardan ibarat : basqarıwshı hám basqariluvchi.
- Basqarıwda sistemalı jantasıw basqarıw maqsetlerin kuyilgan maqsetlerdi
tadbik etiwden alınǵan joqarı nátiyjege erisiw quralların, usılların
qáliplesiwine alıp keledi.
- Sistemalı jantasıw tashki hám ishki uzgaruvchi faktorlardı qarawdan ibarat bulib,
basqarıwdıń anik usılların kullashni uz ishine aladı.
Tayansh sóz dizbegiler: Sistema, jaǵday, mayısqaq sistema, basqarıwǵa jantasıw,
sistemalı jantasıw, jaǵdaylı jantasıw, informaciyaaviy sistema, basqarıw sisteması,
strategiyalıq jantasıw, basqarıwdıń funkqiyali tag sisteması.

Tiykarǵı hám qosımsha oqıw ádebiyatlar hám de informaciya derekleri

Tiykarǵı ádebiyatlar

1. 
   “Ózbekstan Respublikasın jáne de rawajlandırıw boyınsha háreketler strategiyası tuwrısında”gi Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017 jıl 7 fevral daǵı PF-4947-sanlı Pármanı. 2. Mirziyoev Sh. M. Ullı keleshegimizni márt hám ullı xalqımız menen birge quramız.- Tashkent: “Ózbekstan” NMIU, 2017.- 488 b. 3. Mirziyoev Sh. M. Sın kózqarastan analiz, qatań tártip-ıntızam hám jeke juwapkerlik - hár bir baslıq iskerliginiń kúndelik qaǵıydası bolıwı kerek.- Tashkent: “Ózbekstan” NMIU, 2017.- 104 b. 4. Mirziyoev Sh. M. Erkin hám párawan, demokratiyalıq Ózbekstan mámleketin birgelikte júzege keliw etemiz.- Tashkent: “Ózbekstan” NMIU, 2017.- 6 b. 5. Mirziyoev Sh. M. Nızam ústinligi hám insan máplerin támiyinlew - jurt rawajlanıwı hám xalıq párawanlıǵınıń girewi.- Tashkent: “Ózbekstan” NMIU, 2017.- 48 b. 6. Joldasev N. Q., Nabokov v. I. “Menejment teoriyası”. Sabaqlıq. T. TDIU, 2013.-433 b. 7. Soliev A., Ullıxonov S. Marketing, Bazarshunoslik. Sabaqlıq.-T.: Ekonomika -Finans, 2010.- 424 b. 8. Kúsharov A. S. Menejment. Oqıw qóllanba. T.:TDIU, 2009 y.-120 b. 9. Sharıfxo'jaev M., Yamasa. Abdullaev. Menejment. Sabaqlıq. T.: Oqıtıwshı, 2001. 10. Qosimova D. S. “Menejment teoriyası”. Sabaqlıq T.:TDIU, 2011-30 b. 11. Vixanskiy, O. S. Menedjment : uchebnik / O. S. Vixanskiy, A. I. Naumov.--ye izd., ster.- Moskva : Magistr : INFRA-M, 2014.- 76 s. 12. Grushenko, V. I. Menedjment: vospriyatie sushnosti menedjmenta v usloviyax strategicheskix izmeneniy : uchebnoe posobie.- Moskva : INFRA-M, 2014.- 288 s. — (Visshee obrazovanie: Bakalavriat ). 13. Basovskiy, L. Ye. Menedjment : uchebnoe posobie / L. Ye. Basovskiy.- Moskva : INFRA-M, 2014.- 26 s. — (Visshee obrazovanie: Bakalavriat ). 14. Sovremenniy menedjment : uchebnik / pod red. M. M. Maksimtsova, V. Ya. Gorfinkelya.- Moskva : INFRA-M, 2014.- 299 s. 15. Robbins, Stephen P. Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11 th ed. R647 2012.
   

Qosımsha ádebiyatlar
16. Meskon M. X. i dr. Osnovi menedjmenta. 3- ye izdanie: Per. s angl.- M.:OOO «I. D. Vil'yams», 2008.- 672 s. 17. Gluxov V. V. Menedjment: Uchebnik. 3- izd.- SPb Piter, 2009.- 608. 18. Vesnin V. R. Menedjment v sxemax i opredeleniyax: Uchebnoe posobie.- M.: Prospekt, 2009.- 120 s. 403 19. Danilin V. I. Finansoviy menedjment: zadachi, testi, situatsii. Uchebnoe posobie.- M.: Prospekt, 2009.- 360 s. 20. Kane M. M., Ivanov B. V., Koreshkov V. N, Sxirtladze A. G. Sistemi, metodı i instrumenti menedjmenta kachestva: Uchebnik dlya vuzov / Pod red. M. M. Kane.- SPb.: Piter, 2009.- 60 s. 21. Ivan'kov A. Ye, Ivan'kova M. A. Menedjment: Uchebniy minimum.-M.: “Yurisprudentsiya”, 2008.- 32 s. 22. Il'in E. P. Motivatsiya i motivı. Uchebnik.-SPb. Piter, 2008.- 12 s. 23. Dyatlov A. N. Obshiy menedjment. Kontseptsii i komentarii:Uchebnik - M.: Alpina Biznes Buks: 2007.-400 s. 24. Istoriya menedjmenta : uchebnoe posobie.pod red. E. M. Korotkova.- Moskva : INFRA-M, 2014.- 240 s.- (Visshee obrazovanie: Bakalavriat ). 25. Krui, M. Osnovi risk -menedjmenta: uchebnoe posobie dlya podgo-tovki k ekzamenu na poluchenie sertifikata Associate PRM / M. Krui, D. Galay, R. Mark.- Moskva : Yurayt, 2014.- 390 s.

Internet saytları

www. lex. uz (Ózbekstan Respublikası Nızam hújjetleri maǵlıwmatları milliy bazası ) www. management. ru (Rossiya menejerler assosatsiyasi rásmiy portalı ) www. norma. uz (Ózbekstan informaciya huqıqıy portalı ) www. marketing. ru (Rossiya marketologlar milliy assosatsiyasi rásmiy portalı ) www. zıyanet. uz (ZiyoNet tálim portalı )