Йилларда франция



Download 2,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet65/82
Sana30.08.2021
Hajmi2,42 Mb.
#160089
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   82
Bog'liq
eng yangi tarix

1.  1945-yil voqealari       
 Ikkinchi jahon urushi oxirida Eron shoh Muhammad Rizo  Pahlaviy (1919—1980)  tomonidan 
boshqarilar,  hukumat  boshlig'i  Qavam  as  Sulton  edi.  1947-yil  uning  o'rniga  I.  Hakimiy  va  undan 
so'ng  Razmari  tayinlandi.  1945-yili  Eronda  yashovchi  ozarbayjon  va  kurd  xalqlarining  milliy 
muxtoriyat  uchun  kurashi  boshlandi.  Eron  Ozarbayjonida  faoliyat  ko'rsata  boshlagan  Ozarbayjon 


 
210 
demokratik  partiyasi  quyidagi  talablarni  ilgari  surdi:  yaxlit    mamlakat  doirasida    Eron 
Ozarbayjoniga madaniy hayot va mahalliy boshqaruv sohasida muxtoriyat berish; ozarbayjon tilini 
muxtoriyat  hududida  rasmiy  til  deb  tan  ohsh;  o'z  parlamentiga  ega  bo`lish.  Bu  talablar  shoh 
hukumatining  boshqa  millat    vakillariga  nisbatan  o'tkazayotgan  shovinistik  siyosati  oqibati  edi. 
1945-yilning  oxirida  Eron  Ozarbayjoni  parlamentiga  (majlis)  saylov  o'tkazildi.  Parlament  9-
dekabrda    Ozarbayjon  Muxtor  Respublikasi  tuzilganligini  e'lon  qildi.  Saylovdan  so'ng    tuzilgan 
hukumat markaziy  hokimiyatni tan olishini  hamda uning  muxtoriyat  manfaatlariga zid bo'lmagan 
barcha  ko'rsatmalarini  bajarishini  ma'lum  qildi.  Maktablarda  ta'lim  ozarbayjon  tilida  olib  borila 
boshlandi. Ozarbayjon davlat  universiteti ochildi. 
    1945-yilning    oxirida  Shimoliy  Kurdistonda  (Eron    Kurdistonida)    ham    muxtoriyat  uchun 
kurash    boshlandi.    Tez  orada  muxtor  Kurd    Xalq  Respublikasi  tuzildi.  Bu  kurashga  Kurdiston 
demokratik partiyasi  rahbarlik qildi. Biroq bu harakatlar aslida SSSR tomonidan rag'batlantirilgan 
va  qo'llab-quwatlangan  edi.  Bu  esa  o'zga  davlatlar  ichki  ishlariga    bevosita  aralashish    edi.  Ayni 
paytda  SSSR  Tude  (Eron  kommunistik  partiyasi)ni  qo'llab-quwatladi.  Eron  hukumati,  tabiiyki,  
Eron    Ozarbayjoni  va  Shimoliy  Kurdistondagi  voqealarni  separatchilik  harakati,    deb  baholadi. 
Buyuk  Britaniya    hukumati  esa  SSSRning  Eron  ichki  ishlariga    aralashuviga  qattiq  qarshilik 
ko'rsatdi.    Chunonchi,  Eronga  qo'shimcha  harbiy    kuchlar  jo'natdi.  SSSR  manevr  qilishga  majbur 
bo'ldi.    1946-yil  4-aprelda    Eron  bilan  aralash  sovet  —  eron  neft  kompaniyasi  tuzish  haqidagi 
shartnoma    evaziga  o'z  qo'shinini  Shimoliy  Erondan  olib  chiqib  ketishga  majbur  bo'ldi.    1946-
yilning  oxiriga    kelib  Eron  hukumati  bu  shartnomani  bekor  qildi  va  mamlakat  shimolini  to'la  o'z 
nazoratiga bo'ysundirdi.  Ozarbayjon va Kurd  muxtor respublikalarini tugatdi. SSSR bu voqealarga 
aralashmadi.  Chunki    bunday  aralashuv  Buyuk  Britaniya  va  AQSHning  birgalikdagi  aks  
aralashuviga duch kelishi mumkin edi.  
   Ayni  paytda  Eronda  ingliz  -  amerika  ta'siri  kuchayib  bordi.  1947-yilda    Eron  armiyasida 
AQSH  mutaxassislarining  rahbarlik  lavozimini  egallashlari    mumkinligini  ham  ko'zda  tutuvchi 
Erondagi  Amerika    harbiy  missiyasining    faoliyati  haqida  eron  —  amerika  shartnomasining 
imzolanishi  Eronda  AQSH    mavqeyini  yanada  mustahkamladi.  1950-yilda  bu  masala  yangi 
shartnoma  bilan  mustahkamlandi. Ayni paytda ingliz — amerika  qarama-qarshiligi  kuchaydi. 
         

Download 2,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   82




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish