Jaziya va Dervish

4-bosqich Arab-Fransuz guruhi talabasi

Olimova (Isaxanova) Umidaning

Jazoirlik yozuvchi Abdulhamid Benhadudning “Jaziya va Dervish” nomli asari asosida yozgan essayi

Abdulhamid Benhadud Arab adabiyoti va jahon adabiyotining eng yorqin namoyondalaridan biri, sevgi naqadar go’zal tuyg’u ekanligi haqida, o’z asarlarida muhabbatning go’zal qirralarini ochib beruvchi ijodkor sifatida taniymiz. Muhabbat tuyg’usining buyukligini isbotlab beruvchi o’tkir qalam sohibi, arab adabiyot namoyondalaridan biri hisoblanadi. Ushbu “Jaziya va Dervish” asari ham kitobxonlarga zamon sinovlariga dosh bergan, samimiy, pok muhabbat haqida taronnum etadi. Haqiqiy muhabbat aslida Allohga bo’lgan muhabbat hisoblanadi, amma insonning insonga bo’lgan samimiy, bag’araz, yosh bolalarcha pok tuyg’uning yaqqol isbotini ko’rishimiz mumkin. Ushbu asar qahramonlarining sevgisini ibo-hayo, or-nomus pardalari ortiga zo’r mashaqqatlar bilan berkita olishlari har bir kitobxonni hayratlantiradi va o’quvchi yana bir bor yozuvchining mahoratiga tan beradi. Asarning asosiy qahramonlaridan biri Samiyaning xolasining turmush o’rtog’i ya’ni pochchasiga bo’lgan samimiy tuyg’usi va pochchasining otalarcha tuyg’usi haqida so’z boradi.Julida o’z tuyg’usini yashirishga urinib hatto o’zini yomon ko’rib, o’z joniga jasd qilmoqchi bo’ladi. Tashqaridan eshitgan odam bu narsaga nafrat bilan qarashi mumkin. Chunki o’zim ham bu borada salbiy fikrdaman, ammo asar bilan tanishib, o`qib chiqqanimdan so’ng asarda umuman boshqa narsa haqida gap borishini bildim. Fikrimcha, Samiyaning pochchasiga bo’lgan tuyg’usi qizlarning otasiga bo’lgan tuyg’u kabidir. Chunki Samiya deyarli ota mehriga to’ymagan. Bundan tashqari ikki juft ya’ni er-xotin munosabatlariga ham alohida urg`u berilgan. Samiyaning xolasi sevishib turmush qurmagan ammo ularning bir-biriga bo’lgan munosabat, g’amxo’rlik samimiy tuyg’ular bugungi kun muhabbatning asl mohiyatini tushunmaydigan yoshlarga hayotiy namunasi bo’la oladi desak adashmagan bo’lamiz.

Asar syujeti xronikali syujet hisoblanadi. Asarda voqealar rivoji peshma-pesh, ketma-ket davom ettadi. Asar fojiali yakun topadi. Qaysidir ma`noda asarda qo’yilgan savolga asardan javob topilmaydi. Kitobxon o’zi xulosa va yakun yasashi kerak bo’ladi. Asarni o`qigan har bir kitobxon asarning yangi ochilmagan qirrasini ochib boradi. Asarda Samiyaaning erga tegib xolasining uyidan ketishini qizlar o’z ota-onasining uyidan ketayotgan otaning, onaning ichidan kechadigan dil tug’yonlarini his qilish mumkin. Asardagi konflikt bu Samiyaning o’zi bilan o’zi kurashishida, o’z-o’zi bilan ruhiy to’qnashuvidadir. Xolasining uyiga kelganidan boshlab u pochchasi bilan chiqisha olmaydi. Ikki orada esa uning xolasi sarson bo’ladi. Asar bir tekisda voqealar rivoji ketma-ketlikda boradi.