Жас ҳӘм педагогикалық психология өзбекстан республикасы Жоқары ҳәм орта анраўлы билимлендириў ўәзирлиги Жоқары педагогикалық оқыў орынлары ушын оқыў қолланба

10.3. Pedagogikalıq ózara háreketler psixologiyası.

Pedagogikalıq qarım-qatnastıń arnawlı tárepiniń payda bolıwı pedagog tárepinen xoshametlew hám jazalaw usıllarınıń qollanılıwı esaplanadı. Eger xoshametlew yaki jazalaw xızmetine jarasa ádil bolsa, olar oqıwshılardıń jetiskenliklerin bekkemleydi. Xoshametlew hám jazalaw usıllarınıń bekkemlewshi roli ádalatqa baylanıslı boladı. Pedagogikalıq kóz-qarastan nátiyjeli hám nátiyjeli bolmaǵan xoshametlew xarakteristikasın keltiremiz.

Nátiyjeli xoshametlew			Nátiyjeli bolmaǵan xoshametlew
1.	Turaqlı túrde ámelge asırıladı	1.		Waqtı-waqtı menen ámelge asırıladı.
2.	Oqıwshınıń qanday is-háreketleri xoshametlewge ılayıqlıǵı oqıtıwshı tárepinen túsindirip beriledi.	2.		Ulıwma ámelge asırıladı, hesh qanday túsinik berilmeydi.
3.	Oqıwshılar jetiskenliklerinen oqıtıwshınıń jeke mápdar ekenligi menen baylanıslılıǵı.	3.		Xoshametlew kerek bolǵanlıǵı ushın ǵana ámelge asırıladı, oqıtıwshı oqıwshılar jetiskenlikleri menen qızıqpaydı.
4.	Oqıwshılardıń belgili jetiskenlikke eriskenligi qadaǵalanıp barıladı.	4.		Jumısta oqıwshılardıń qatnasına ulıwmalıq tárizde qaraladı.
5.	Oqıwshılar erisken jetiskenlikleriniń áhmiyeti haqqında axborot berilip barıladı.	5.		Oqıwshıǵa onıń nátiyjesi ǵana aytıladı, onıń áhmiyeti haqqında aytılmaydı.
6.	Oqıwshılardı joqarı nátiyjelerge erisiw ushın óz jumısların shólkemlestiriwge úyretiw.	6.		Oqıwshılarǵa óz nátiyjelerin basqalardıki menen salıstırıwǵa baǵdarlaw, olardı xoshametlewge shaqırıw.
7.	Oqıwshılardıń dáslepki hám házirgi jetiskenliklerin salıstırıw.	7.		Bir oqıwshınıń jetiskenliklerin basqa oqıwshı jetiskenlikleri menen salıstırıw.
8.	Oqıwshınıń sarplaǵan kúshi jemislerine sáykes keledi.	8.		Oqıwshınıń sarplaǵan kúshi jemislerge sáykes kelmeydi.
9.	Oqıwshı erisken nátiyjeleri menen onı sarplaǵan kúshin salıstırıp, qálese oqıwshı keleshekte de jetiskenliklerge erisiwi múmkinligin kórsetiw.	9.		Oqıwshı erisken jetisenliklerin onıń qábileti menen baylanıstırıw yaki bul nátiyjege tek ǵana áwmet arqalı eriskenligin kórsetiw.
10.	Oqıwshınıń motivatsiyasına tásir etiw, ishki stimullariga súyeniw, qızıǵıw, ózin-ózi rawajlandırıw maqseti, oqıwdan qanaatlanıw hám basqalar.	10.		Sırtqı stimullarǵa súyeniw: maqtaw, jarısta tek jeńisti mólsherlew, sıylıq alıw hám basqalar.
11.	Oqıwshı itibarın onıń jetiskenliklerine qaratıp, bul onıń qábileti hám imkaniyatı arqasında júzege kelgenligin kórsetiw.	11.		Oqıwshınıń itibarın onıń oqıwdaǵı jetiskenliklerine qaratıp, bul oqıtıwshınıń yaki basqa bir insannıń háreketi ekenligin atap ótiw.
12.	Dáslepki wazıypalar orınlanǵannan soń, oqıwshıda jańa wazıypanı orınlawǵa qızıǵıwshılıq oyatıw.	12.		Oqıwshı dáslepki wazıypanı orınlamastan turıp, jáne jańa wazıypanı júklew, buloqıwshı itibarın shalǵıtıwǵa alıp keledi.

Oqıtıwshı oqıwshılardıń is-háreketlerine itibar qaratıp, olardıń jaqsı isleri ushın xoshametlep, qılǵan qáteleri waqtında esletpese, bunıń ushın jazalamasa, unamlı tásir ótkeriwi múmkin. Juwmaqlap aytqanda, oqıtıwshınıń barlıq unamlı ádep-ikramlılıq ólshemlerge ámel etiwleri tálim xızmetiniń nátiyjeliligin asırıwda úlken áhmiyetke iye.