Jarayon xolati diagrammalari va jarayon diskriptori. Jarayon va topshiriqlarni rejalashtirish va dispetcherlash (dissipleni dispetcherizatsiye). Dispeterlashning “karussa” ko‘rinishi, dispetcherlash sifati va kafolatlari reja

JARAYON VA TOPSHIRIQLARNI REJALASHTIRISH VA DISPETCHERLASH (DISSIPLENI DISPETCHERIZATSIYE).
Jarayonlarni rejalashtirish.
Xar gal, chegaralangan resurslar va ularning bir nechta iste’molchilari bilan ish ko`rilganda, masalan, misol uchun mexnat jamoasida maosh fondini taqsimlash deylik, biz mavjud resurslarni istehmolchilar o`rtasida taqsimlash bilan shug`ullanishimizga to`g`ri keladi, yoki boshqacha aytganda resurslardan foydalanishni rejalashtirishimizga to`g`ri keladi. Bunday rejalashtirish aniq qo`yilgan maqsadlarga (ya’ni, masalan, resurslarni taqsimlash xisobicha biz nimaga ega bo`lmoqchimiz) va bu maqsadlarga mos va istehmolchi parametrlariga tayanadigan algoritmlarga ega bo`lishi kerak.
Rejalashtirish darajalari(urovni).
Yuqorida biz, xisoblash tizimidagi ikki xil rejalashtirish: topshiriqlarni va `rotsessordan foydalanishni rejalashtirish xaqida so`z yuritgan edik.
To`shiriqlarni rejalashtirish jarayonlarni uzoq muddatga rejalashtirish sifatida foydalaniladi. U, tizimda, uning mulg`tidasturlash darajasini, ya’ni bir vaqtning o`zida mavjud bo`lgan jarayonlar sonini aniqlab, jarayonlarni yuzaga kelishiga javob beradi. Agar tizimning mulg`tidasturlash darajasi doimiy bo`lib tursa, kompyuterdagi jarayonlar o`rtacha soni o`zgarmaydi, u xolda yangi jarayonlar faqat oldin yuklanganlari tugallangandan keyin paydo bo`ladi. SHuning uchun xam uzoq muddatga rejalashtirish kam ishlatiladi chunki, yangi jarayonlar `aydo bo`lishi orasida o`nlab minutlar o`tishi mumkin.
Protsessordan foydalanishni rejalashtirish, jarayonlarni qisqa muddatga rejalashtirish sifatida foydalaniladi. U, masalan, bajariladigan jarayonning kiritish –chiqarish qurilmalari yoki vaqtning ma’lum intervali tugallangandan so`ng amalga oshiriladi. Masalan u, xam qisqa muddatli rejalashtirish 100 millisekundda bir marttadan kam amalga oshirilmaydi.
Bahzi xisoblash tizimlarida, unumdorlikni

oshirish uchun, qisman bajarilaya`gan jarayonni operativ xotiradan diskka vaqtincha jo`natish va keyinroq esa uni bajarilishini davom ettirish uchun orqaga qaytarish mumkin. Bunday `rotsedu raswapping, ya’ni tarjimada “o`tkazish (perekachka)” ni bildirsa xam, tarjimasiz “svoning” termini ishlatiladi. Jarayonlardan qaysisini va qachon diskka va orqaga qayta o`tkazishni, odatda, jarayonlarni rejalashtirishning qo`shimcha darajasi –o`rtacha muddatli rejalashtirish yordamida amalga oshiriladi