Жараёни ва ўзбекистон ёшлари”

1. Туғма ногиронлик;
2. Ҳаётда орттирилган ногиронлик, меҳнатга лаёқатсизлик белгилари-
нинг мавжудлиги;
3. Кишининг соҳа бўйича билим, кўникма, малака ва тажрибасизлиги 
ёки маълумотининг тўлиқ эмаслиги.
Мазкур ҳолатлардан бирининг мавжуд бўлиши, шубҳасиз, меҳнат бозорида 
рақобатбардош бўлмаган аҳоли сонининг ортиши баробарида, меҳнат бозорида 
ишсизликнинг ҳам юзага келишига сабаб бўлади. Бу эса ҳар қандай ривожлан-
ган ёки ривожланаётган давлатнинг ички ҳаётидаги ҳал этилиши лозим бўлган 
жиддий масаладир. Шундан келиб чиқиб, ишсизликни бартараф этишга доир 
амалга оширилаётган чора-тадбирлар самараси ўлароқ, сўнгги йилларда қатор 
салмоқли натижаларга эришилди. Жумладан, “хусусий иш билан банд бўлганлар 
сони 
1,5 баробар
, иш берувчилар сони 
4,5 баробар
га ошди. Иш билан банд 
бўлган 
13,5 мингдан зиёд
фуқаронинг 
42,2 % 
и расмий, 
57,8 %
и норасмий 
тармоқда фаолият юритмоқда. Жорий йилнинг 1-чорагида мамлакатимизда 
63630 та
янги иш ўрни яратилди”.
Меҳнатга лаёқатли аҳоли бандлигини таъминлаш баробарида меҳнатга 
рақобатбардош бўлмаган аҳоли қатламини ҳам аниқлаш, уларга зарурий ёрдам 
кўрсатиш, имтиёз ва қулайликлар яратиш масаласи ҳамонки ўз ечимини кута-
ётган масалалардан эканини унутмаган ҳолда, мазкур йўналишга доир қўшимча 
чора-тадбирлар дастурларини яратиш, аниқ мақсадли лойиҳа ва режаларни ама-
лиётга татбиқ этиш аҳоли бандлигини таъминлаш бўйича кутилган натижаларга 
эришишда яхши самара бериши шубҳасиз. Шундан келиб чиқиб, глобаллашув 
шароитида мазкур масалага бир қадар ечим топилишида қуйидаги таклифларни 
илгари суриш мумкин:
– ҳудудларда қисқа муддатли касбга қайта тайёрлаш ва малака ошириш 
бўйичамарказлар фаолиятини йўлга қўйиш;

---

33
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари
– маълум касбга доир бошланғич маълумотга эга аҳоли вакилларини ҳудудлар 
кесимида йирик тадбиркорлик субьектларига эркин ишчи сифатида қамраб 
олиш;
– вақтинча ишсиз оилалар учун 10 млн. сўмлик кредит маблағлари ажратиш;
– ҳар бир қишлоқда сутни қайта ишлаш, сут ва сут маҳсулотлари тайёрлай-
диган мини-фабрикалар барпо этиш орқали қишлоқ аҳолиси бандлигини таъ-
минлаш;
– ҳудудларнинг халқ ҳунармандчилиги ихтисослигидан келиб чиқиб, асосан, 
қишлоқ ва овуллар кесимида ҳунармандчилик марказлари тармоғини кенгайти-
риш;
– ўз касби бўйича шу касбга эҳтиёжи юқори бўлган ҳудудлараро ишчи кучи 
айланмасини йўлга қўйиш орқали ички меҳнат миграцияси тизимини яратиш;
Меҳнатга рақобатбардош бўлмаган аҳолини иш билан таъминлаш йўлларини 
яратиш ҳозирда барча учун сердаромад ва истиқболли мақсадга айланган тад-
биркорлик фаолиятидан фойдаланишни тақозо этади. Расмий статистик маълу-
мотларга кўра, 2019 йилда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликда иш билан 
бандларнинг жами бандликдаги улуши 78,3 % ни ташкил этган. Мазкур улуш 
таркибида бўлган эркаклар асосан, қурилиш, савдо, ишлаб чиқариш, қишлоқ 
хўжалиги тармоқларида меҳнат қилаётган бўлсалар, аёлларнинг бандлиги каса-
начилик, тикув-трикотаж цехлари, енгил саноат, қандолатчилик фаолияти билан 
таъминланган. 
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик тизимида банд бўлганлар орасида 
кам фоизни ташкил этувчи ва айнан “меҳнатга рақобатбардош бўлмаган” дея 
таснифланувчи аҳолининг ҳам фаровон турмуш тарзини яратиш ечими узоқ 
муддатга тааллуқли масала эмас. Зотан, Ўзбекистон Республикаси Консти-
туциясининг 37-моддасига биноан ҳар бир шахс меҳнат қилиш,