Жараёни ва ўзбекистон ёшлари”

GLOBALLASHUV JARAYONIDA KVANT KRIPTOGRAFIYASI 
RIVOJINING O’RNI
Xushmanova Hilola Aktam qizi
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Qarshi filiali, 
Axborot xavfsizligi yo’nalishi talabasi
Globallashuv jarayoni to’xtatib ham, sekinlatib ham bo’lmaydigan o’zaro aloqa 
va integratsiya jarayoni bo’lib, transit va kommunikatsion texnologiyalar rivojlanishi 
asosida o’sib boradigan jarayon ekan, raqamli olamning eng qimmatli elementi – 
axborot, uning hajmi va unga nisbatan tahdidlar hajmi bu jarayonga karrali ravishda 
ortib bormoqda. Klassik kompyuterlar chegarasi bashorat qilinganidan so’ng, 
insoniyat axborot erasini globallashuv shartlariga moslashtirish uchun mutlaqo 
yangi inqilobiy texnologiya - kvant hisoblash mashinalari davri zarur edi.
Xavfsizlik tushunchasi zaifliklar bilan oldinma-ketin, biri-biridan o’zib ketib 
rivojlanib boraverar ekan, hisoblash mashinalarining mutlaqo yangi asrini boshlab 
bergan kvant kompyuterlari kriptografiya sohasida inqilobga yuz tutdi [1], 
desak mubolag’a bo’lmaydi. Kvant kriptografiyasi, fizika va kriptologiya fanlari 
qonunlarining umumlashuviga asoslanib, yangi davr texnologiyalardan mumkin 
bo’lgan tahdidlarga moslashtirilib borildi: kvant aloqaning yangi texnologiyalari 
yaratildi. Talab doirasida kvant kriptografiya bozorlari paydo bo’ldi va kvant 
kriptografiyasining himoya uchun mahsulotlar sotuvga qo’yilgan. Ayniqsa, kvant 
hisoblash statistikasi so’nggi ikki yil ichida juda katta o’sishni ko’rsatmoqda [5].
Marketing: kvant kriptografiyasi bozori
Kvant kriptografiyasi bozorining global miqyosida rivojiga so’ngi yillardagi 
kiberxujumlar sonining keskin oshib borishi, yangi avlod simsiz tarmoq 
texnologiyalarining rivojlanishi oqibatida esa har doimgidanda kiberxavfsizlikka 
talab va moliyalashtirish hajmining oshishi sabab bo’lmoqda. Yangi bosqichda 
rivojlanib kelayotgan ilm sohasini AT sohasidagi gigant kompaniyalar o’z bizness 
faoliyatining ajralmas qismiga, o’rganilish sohasiga aylantirib ulgurishdi.

---

155
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари