Жаҳон педагогика фани ривожланиш тарихи баёни қадимги Юнонистон ва Рим даврларида таълим-тарбия

Ўқитувчига нисбатан қўйиладиган талаблар. Дистервегнинг фикрича, ўқитиш чоғида болаларнинг ташаббускорлигини ўстириш, уларни билимлар билан қуроллантириш ўқитувчи раҳбарлик ролини ўйнаганидагина мумкин бўладиган ишдир. Коменский сингари ўқитиш ишида пухта ишланган ўқув режаси ва яхши дарсликнинг бўлишига катта аҳамият беради. Дистервегнинг Коменскийдан фарқи шуки, у таълимнинг муваффақиятли бўлиши оқибат натижада дарслик ёки методга эмас, балки ўқитувчига боғлиқ деб таъкидлайди. Дистервегнинг фикрича, яхши ўқитувчи ўз фанини мукаммал эгаллаб олган бўлиши ҳамда ўз касбини ва болаларни севиши керак. Дарс чоғида ҳамма болалар тетик бўлиб туриши, ўқитувчи ғайрат билан дарс бериб, ўқувчиларнинг ақлий кучини уйғотиши, уларнинг иродасини мустаҳкамлаши, уларнинг характерини таркиб топтириши керак. Ўқувчилар ўзларининг илгарилаб бораётганликларини ҳамиша сезиб туришлари лозим. Яхши ўқитувчи, — дейди Дистервег, — ўзининг тарбия принципларини қатъият билан оғишмай ўтказиб боради, бу принциплардан ҳеч қайтмайди. Ўқитувчи муттасил ўз устида ишлаши лозим. Шундагина у ўқувчиларни билимларни эгаллашда матонатли бўлишга ўргатади ва уларни ўз йўлларида учрайдиган қийинчиликларни енга оладиган қилиб тарбиялайди. Дистервег ўқитувчининг мустаҳкам характери ва ўткир ирода кучи ҳам катта тарбиявий аҳамиятга эга эканлигини таъкидлайди. Ўқитувчи қаттиқўл ва талабчан бўлиш билан бирга, адолатли бўлиши ҳам керак, фақат шундагина у ўз ўқувчилари орасида обрў қозониши мумкин. Ўқитувчи ҳақиқий инсон, мустаҳкам эътиқодли бўлиши лозим, дейди.
Дистервегнинг фикрича, “ёмон ўқитувчи ҳақиқатни айтиб бериб қўя қолади, яхши ўқитувчи эса ҳақиқатни топишига ўргатади”. Дистервег ўқитувчиларга ўз билимларини қандай қилиб оширишлари тўғрисида бир қанча қимматли маслаҳатлар беради, ўқитувчиларга ўзлари ўқитаётган фанга тааллуқли асарларни биринчи навбатда ўқишни тавсия қилади, шунингдек, ўқитувчи тарих ва адабиётни билиши, педагогика, психология ва методикага доир чиқаётган янги асарларни кузатиб бориши керак, деб таъкидлайди. Дистервег ўқитувчиларни амалий педагоглик маҳорати ва малакалари билан қуроллантиришга катта аҳамият берди.