Jamurad yangiboyevich, amirov

 
 
 
VIII.1.2. Sutni qabul qilish va unga ishlov berish. 
 
 
Joylashgan  joyiga,  tuzilishiga,  bajariladigan  ishlab  chiqarish  jarayonlariga 
qarab,    sutga  birlamchi  ishlov  berish  jarayonlarining  quyidagi  tiplari  mavjud: 
bevosita  ferma  qoshidagi,  markazlashtirilgan  (markaziy  sutni  qayta  ishlash  va 
saqlash joylari), sut zavodi, ferma-sut zavodi.  

---

 
311 
Ferma qoshidagi sutni dastlab ishlash joylari (sutxona). 
Har bir fermada bu joyni  tashkil qilish zarur. Bu joy binosi molxonalarga 
tutash, ammo alohida xonalardan iborat bo‘ladi.  
Ferma  qoshidagi  sutga  dastlabki  ishlov  beruvchi  joylarni  vazifasi 
quyidagilardir;  operatorlardan  sutni  qabul  qilib  olish,  sutni  mexanik 
aralashmalardan  tozalash  (suzdirish),  sut  qabul  qilish  punktlariga  yoki  sutga 
dastlabki  ishlov  berish  markaziga  yetkazish  (tashish)  talab  qilinadigan 
ko‘rsatkichlarni tekshirish (analiz qilish). 
Fermada  sutni  dastlab  ishlov  beruvchi  joyda  quyidagi  xonalar  bo‘lishi 
shart;  sut  qabul  qiluvchi,  asbob-uskuna,  (idish,  sog‘ish  aparatlarini)  saqlovchi 
xona,  nosos-mashina  xonasi  va  laboratoriya  xonasi,  hamda  suv  va  bug‘  hosil 
qiluvchi xona, bug‘xona-qozonxona bo‘lishi shart. 
Sut  qabul  qiluvchi  xonada  sut  qabul  qilinadi  va  unga  dastlabki  ishlov 
beriladi.  Bu  xonaga  sutdan  mexanik  aralashmalarni  tozalaydigan  separator-
tozalagichlar,  separator-qaymoq  ajratgichlar,  tarozi  SMI-250,  sut  qabul 
qiladigan bak 1000 kg va nasoslar o‘rnatilgan bo‘ladi. 
Sutchilik  laboratoriyasi  maxsus  jihozlangan  xona  bo‘lib,  bu  yerda  sutni 
sifatini  (navini)  aniqlaydigan  turli  ko‘rsatkichlar  davlat  standarti  talablari 
asosida  analiz  qilinadi.  Laboratoriyani  vazifasiga  asidofilin  suti  tayyorlash 
uchun iviitqi tayyorlash, mastit bilan kasallangan sigirlarni aniqlash, fermaning 
sanitariya-gegiyena holatini kuzatish-nazorat qilishdan iboratdir. 
Laboratoriya  xonasi  yorug‘,  yaxshi  shamollaydigan,  metall  plitalar  bilan 
qoplangan bo‘lishi kerak. 
Ximyaviy stollar, reaktivlar, qo‘yiladigan rakovina o‘rnatilgan bo‘ladi.  
Laborant  malakali  bo‘lishi  kerak.  Ba’zi  bir  sut  mahsulotlarini  tayyorlash 
(asidofilin, oddiy qatiq, chakki va boshqa) jarayonini, sigirlarni saqlashni va sut 
ishlab  chiqarishning  sanitariya-veterinariya  qoidalarini,  hamda  sutning  sifatiga 
ta’sir qiluvchi omillarni bevosita biladigan bo‘lishi lozim. 
Sut  sog‘ib  olingan  zahotiyoq  unga  ma’lum  ishlov  berilishi  kerak.  Sutga 
ishlov berishning   mohiyati  uning tabiiy holatini  saqlab, uni imkon darajasida 
turoqligini  oshirishdir.  Fermalarda    sutga    dastlabki      ishlov    berish;        sutni  
hisobga    olish,    sutni    tozalash,    sovitish,    yuqori    haroratda    ishlov    berish,  
saqlash  va  tashish  jarayonlaridan  iborat.