Jamurad yangiboyevich, amirov

Sutning  tarkibi va to‘yimligiga ta’sir qiluvchi omillar. 
 
Sigirlar  sutining  to‘yimli    moddalari  tarkibi,  ayniqsa  uning  yog‘i  va 
oqsilining miqdori o‘zgarib turadi, ularga sigirning  zoti, yoshi, laktasiya davri, 
bo‘g‘ozlik,  oziqlantirish,  saqlash  sharoitlari,  sog‘ish  mahali,  hayvonning 
salomatligi  va  yana  qator  omillar  ta’sir  qiladi.  3.3.1.2.Jadvalda  turli  zotga 
mansub sigirlar sutining tarkibi va to‘yimliligi keltirilgan. 
3.3.1.2.Jadval 
Turli zotlarga mansub sigirlar sutining tarkibi 
 va to‘yimliligi (K.V. Markova ma’lumoti)  
 
Zoti 
305 kun 
laktasiya 
davrida-
gi suti,  
kg 
Sut tarkibi, % 
100 
gramm 
to‘g‘ri 
keladi-gan 
yog‘, g 
1litr 
sutning 
to‘yim-
liligi, 
Kdj 
Yog‘ 
Oq-
sil 
Qand 
Quruq 
modda 
lar 
Qora-ola 
4250 
3,62  3,25 
4,90 
12,18 
95,0 
2957 
Qizil cho‘l 
3386 
3,82  3,48 
4,66 
12,68 
91,0 
3125 
Golshtin 
6510 
3,60  3,25 
- 
- 
- 
- 
Kostroma 
4960 
3,88  3,56 
5,12 
13,09 
91,6 
3251 
Jersey 
3038 
5,87  4,08 
4,48 
15,40 
69,5 
4120 
 
Barcha  zotlarda  sigirlar    sutining  tarkibida  yog‘  miqdori  o‘zgarib  turadi. 
Qora-ola  zotli  sigirlarda  2,8%  dan  5,42%  bo‘lib,  simmental  zotida-3,0%  dan 
6,04%  gacha.  Jersey  zotida  8,0  %  bo‘ladi.  Shuning  uchun  qoramolchilikda   
naslchilik  ishlari    olib      borilganda  sutning  yog‘lilik    va  oqsil  darajasi  muhim 
ishlab chiqarish  ahamiyatiga bog‘liq bo‘lib, alohida samaraga ega. 
Sut  tarkibining  bo‘g‘ozlik,  laktasiya,  sog‘ishlar  soniga  qarab  o‘zgarishi 
tananing fiziologik faoliyatiga  taalluqli omildir. 
 Sutning  tarkibi    oziqlantirish  va  saqlash    sharoitlariga  bog‘liq,  lekin 
me’yor sharoitlarida yuqoridagi ko‘rsatkichlar irsiy belgi hisoblanadi. 
 To‘yimli  moddalar  yetishmasligi  sutning  tarkibiga  salbiy  ta’sir  qilib, 
sigirlar irsiy imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarishga imkon bermaydi. 
Sigirlar  ratsioni  tarkibida  kletchatka  moddasini  yetishmasligi  uni  suti 
tarkibida yog‘ning kamayib ketishiga sabab bo‘ladi. 
 Sutning  ta’mi,  texnik  xususiyatlari  ko‘p  jihatdan  sigir  yeydigan  oziqalar 
tarkibiga bog‘liq, ba’zi oziqalar ijobiy, ba’zilari salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Sutning  
tarkibiga ob-havo sharoitlari - harorat, namlik sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. 
Sutning  tarkibiga    sigirlar  salomatligi  katta  ta’sir  ko‘rsatadi,  namlik 

---

 
142 
sezilarli  ta’sir  ko‘rsatadi,  ayniqsa  yelin  va  oshqozon-ichak  kasalliklari  salbiy 
ta’sir  ko‘rsatadi.