Жамоат транспорти хизмати сифатини баҳолашнинг мавжуд мезонида йтҳларининг ўзгариш коэффициенти ҳисобга олинган [9]

МЕТОДОЛОГИЯ
Жамоат транспорти хизмати сифатини баҳолаш бўйича дунё тадқиқотчиларида турли қарашлар мавжуд. Масалан, Н.Б.Островский мезонида ҳаракатланувчи таркиб сиғимидан фойдаланиш, йўловчилар қатновга сарфлайдиган вақтининг нисбийлиги, ҳаракат мунтазамлиги ва ЙТҲларининг ўзгариш коэффициентлари ҳисобга олинган [16]. Е.А.Кравченко мезонида ҳаракатланувчи таркибнинг нисбий тўлганлик, йўналишга чиқиш, ҳаракатнинг мунтазамлик, транспорт тармоқлари зичлиги, транспортга қайта ўтириш, масофадан фойдаланиш, йўловчилар оқимининг нотекислик, ЙТҲлари даражасининг динамик ўзгариши коэффициентлари, техник, эксплуатацион ва рухсат этилган тезликлар ҳисобга олинган [18]. Мазкур мезонларда жамоат транспорти ҳаракати хавфсизлиги ЙТҲларининг ўзгариш коэффициенти билан баҳоланмоқда. ЙТҲларининг ўзгариш коэффициенти ЙТҲ оқибатида жамоат транспортининг йўловчини нисбий йўқотиш коэффициенти ва ЙТҲнинг динамик даражаси кўрсаткичини ҳисобга олади [17, 18]. ЙТҲнинг динамик даражаси кўрсаткичи эса, ЙТҲ ва йўл ҳаракати қоидаларини бузиш натижасидаги жарима баллари миқдори ҳамда жарима балларида автобуснинг юрган масофаси билан боғлиқ [19].
Жамоат транспорти ҳаракати хавфсизлигини ЙТҲларининг ўзгариш коэффициенти билан баҳолаш орқали мукаммал натижани олиб бўлмайди. Чунки, ЙТҲларининг ўзгариш коэффициенти ЙТҲ ва ҳайдовчининг йўл ҳаракати қоидаларини бузиши натижалари билан боғлиқ бўлиб қолмоқда. Қатнов йўналиши ўзгарган ёки янги очилган маршрутлар ҳаракати хавфсизлигини баҳолашда юқорида шарҳлаб ўтилган мезонлардан фойдаланиб бўлмайди. Шунингдек, маълум давр ичида ЙТҲларининг ўзгариш коэффициентини ташкил этувчи параметрлар қиймати бир хил бўлган турли маршрутларнинг ҳаракати хавфсизлигини бир хил деб бўлмайди. Балки, жамоат транспортлари ҳаракати хавфсизлиги йўналишларда мавжуд йўллар кесишмаси, перегонлар, уларнинг сони, йўл ҳаракатининг ташкил этилганлиги, ундаги транспорт воситалари ва пиёдаларнинг ҳаракати жадаллиги, таркиби, зиддиятли нуқталар ва уларнинг хавфлилик даражалари кабилар, яъни, йўналиш давомида транспорт ҳаракати шароити мураккаблиги билан кўпроқ боғлиқ. ЙТҲларининг содир этилиш эҳтимоллиги ҳам айнан шу омиллар билан боғлиқ бўлади. Шу сабабли, жамоат транспорти ҳаракати хавфсизлигини баҳолашнинг мавжуд мезонини такомиллаштириш зарур.
Йўналишли жамоат транспорти ҳаракати хавфсизлигини баҳолашда маршрутни 3 қисмга, яъни, кесишмалар, перегон участкалар ҳамда бекатлар қисмларига ажратиш лозим.
Ҳар бир қисм яна гуруҳларга ажратилади, масалан,