X.+ X_+X_4.T, — v
2 + 4 + 7 +:>-*
yoki 3x—84=0 ko'rinishdagi chiziqli tenglamaga keladi. Bu yerda 3 va 84 boshlang'ich ma'lumotlarni, x esa natijani ifodalaydi.
To'rtinchi masala uchun oshkor ko'rinishdagi matematik model mavjud emas, shuning uchun ham bu masalani yechishda birinchi bosqichdan keyin to'g'ridan-to'g'ri uchinchi bosqichga o'tish mumkin.
Beshinchi masalada x ni barcha qo'ylarning soni deb belgilasak, uni topish
x= 12
ko'rinishdagi kvadrat tenglamani yechishga keladi. Umuman bu masalalar
ax2 +bx+c=Q
kvadrat tenglama shaklidagi matematik model bilan ifodalanadi. Bunda a, b, c lar boshlang'ich ma'lumot bo'lsa, x Up x2 ) natija bo'ladi.
Shunday qilib, biz xodisalarni ifodalovchi matematik modellar bilan tanishdik. Albatta, hozir qurgan bu modellar juda sodda. Hayotda shunday murakkab masalalar uchraydiki, ular uchun matematik model yaratish juda ko'p kuch va vaqt talab etadi, ba'zi masalalarning esa modelini umuman tuzish mumkin emas.
Uchinchi bosqich — yechish usulini aniqlash.
Masalaning matematik modeli yaratilgandan so'ng, uni yechish usuli izlana boshlanadi. Ayrim hollarda masalani qo'yilishidan keyin to'g'ridan-to'g'ri masalani yechish usuliga ham o'tish kerak bo'ladi. Bunday masalalar oshkor ko'rinishdagi matematik model bilan ifodalanmasligi mumkin. Bu bosqich masalalarni EHM da yechishning uchinchi bosqichini tashkil qiladi. Bunga misol qilib yuqorida keltirilgan matematik modellarni yechish usullarini keltirish mumkin. Ular (1,2,3,5- masalalar) bilan siz materna-tika kursidan tanishsiz. Xo'sh, to'rtinchi masala uchun yechish usuli nima yoki qanday bo'lishi mumkin? Shaxmatdan xabardor har bir kishiga ma'lumki, shaxmat taxtasining ixtiyoriy katagida turgan otni yuqoridagi shart asosida har doim ham yurish mumkin emas. Hamma kataklardan o'tishning yagona usuli mavjud va u quyidagilardan iborat: iaraz qilaylik, ot shaxmat taxtasining ixtiyoriy
bir katagida turibdi. Umuman olganda bu katakdan boshqa 8 ta katakka yurish mumkin. Yurilishi mumkin bo'lgan bu kataklarning bar biridan ham yana nechadir kataklarga yurish mumkin. Mana shu mumkin bo'lgan yurishlarning eng kamini tanlash kerak, agar ular bir qancha bo'lsa, ixtiyoriy bittasini tanlash mumkin. Demak, otni shunday bir katakka yurish kerak ekanki, bu katakdan yurilishi mumkin bo'lgan kataklar soni eng kam bo'lsin. Faqat va faqat shu usul bilan qo'yilgan masalani hal qilish mumkin.
To'rtinchi bosqich — yechish algoritmini tuzish.
Navbatdagi bosqichda, ya'ni to'rtinchi bosqichda, masalani EHM dan foydalanib yechish uchun uning yechish algoritmi tuziladi. Algoritmni turli-tuman ko'rinishda yozish mumkin. Dasturlash fanining vazifalaridan biri ham algoritm tuzish usullarini o'rganishdan iboratdir. Bu jarayonda talabalarda masalani yechishning algoritmi, ya'ni algo-ritmik fikrlash usuli vujudga keladi.
Beshinchi bosqich — algoritmni dasturlash tiliga ko'chirish.
Algoritmning EHM da bajarilishi uchun bu algoritm dasturlash tilida yozilgan bo'lishi lozim. Masalani yechishning bu bosqichida biror bir usulda tuzilgan algoritm ma'lum bir dasturlash tiliga ko'chiriladi. Masalan, agar algoritm blok-tarh ko'rinishida tasvirlangan bo'lsa, uni dasturlash tiliga ko'chirish uchun har bir blokni tilning mos buyruqlari bilan almashtirish yetarli.
Oltinchi bosqich — dasturning bajarilishi.
Bu bosqichda - dastur ko'rinishida yozilgan algoritmni EHM yordamida bajariladi. Bu bosqich dastur tuzuvchilar uchun eng qiyini hisoblanadi. Chunki dasturni mashina xotirasiga kiritishda ayrim xatoliklarga yo'l qo'yish mumkin. Shuning uchun dasturni EHM xotirasiga kiritishda juda ehtiyot bo'lish kerak. Bu bosqich natija olish bilan tugallanadi.
Yettinchi bosqich — olingan natijalarni tahlil qilish.
Nihoyat, masalani yechishning yakunlovchi yettinchi bosqichi olingan natijalarni tahlil qilishdir. Bu bosqichda olingan natijalar qanchalik haqiqatga yaqinligini aniqlash maqsadida bajariladi. Natijalarni tahlil qilish, zarur bo'lgan hollarda algoritmni, yechish usuli va modelini aniqlashtirishga yordam beradi.
Shunday qilib, biz masalalarni EHM yordamida yechish bosqichlari bilan tanishib o'tdik. Shuni ta'kidlash kerakki, har doim ham bu bosqichlar bir-biridan yaqqol ajralgan holda bo'lmasdan, bir-biriga qo'shilib ketgan bo'lishi ham mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |