Жамиятнинг вужудга келиши. Кишиларни оила булиб, жамоа булиб уюшишга нима мажбур килган, деган масала кадим замонларданок улуК мутафаккирлар эътиборини жалб этган. Бу масалани диний тушуниш — уни илохий куч, худо билан боКлаб изохлашдир.
Дунёвий карашларга кура, одамлар узларининг моддий ва маънавий эхтиёжларини кондириш учун биргаликда яшашга, жамоа булиб бирлашишга куниккан. Кишилар хаётий тажриба, акл ва тафаккур туфайли жамият булиб яшашнинг кулай, афзал ва зарурлигини тушунган. Бу жараёнда узаро муносабатларга киришган кишилар ана шу муносабатларни такомиллаштириш, янада ривожлантириш оркали маънавий камолотга эришган. Бу кишиларни бир-бири билан якинлаштирган, моддий ва маънавий эхтиёжларини кондириш имконини берган.
Ижтимоий муносабатларнинг амал килиш жараёнида одамларни уюштиришнинг тарихий шакллари — оила, давлат, жамоа (кишлок, шахар) вужудга келган. Одамлар уртасида амал киладиган ахлокий, диний, илмий, фалсафий, хукукий, иктисодий, мафкуравий каби муносабатларнинг барчаси бир суз билан ижтимоий муносабатлар дейилади. Ижтимоий уюшмалар кишиларнинг моддий ва маънавий эхтиёжларини колдиришга ёрдам беради. Улар мохиятан инсон ва жамият мавжудлигининг зарур шарти хисобланади. Масалан, оила, давлат, таълим-тарбия, махалла, Ватан каби кадриятларсиз инсон ва жамият уз мохиятини йукотади.
Инсоннинг моддий эхтиёжлари озик-овкатлар, кийим-кечак, уй-жой, транспорт воситалари, узини химоялаш, зурриёт колдириш кабилардан иборатдир. Маънавий эхтиёжларга оламни билиш, узликни англаш, дунёкараш, донишмандликка интилиш, билим, санъат, Коя, мафкура гузаллик билан, маънавий камолот йулидаги интилишлар киради. Инсоннинг асл мохияти моддий эхтиёжларни маданий шаклларда кондирилишида яккол намоён булади. Инсон аклли мавжудот сифатида моддий эхтиёжларини маданий шаклларда кондириш учун табиат ва жамият мохиятини билишга, моддий ва маънавий оламни уйКунлаштиришга, табиат ва жамиятни уз максадларига мос равишда узгартиришга харакат килади. Илм-фан ва техника инсоннинг маънавий ва моддий эхтиёжларини кондириш куроли, мухим восита булиб хизмат килади. Инсон юксак маънавият туфайлигина уз эхтиёжларини маданий шаклларда окилона ва туларок колдириш имконига эга булади.
Мамлакатимизда маънавият масалаларига алохида эътибор берилаётганининг сабаби хам ана шунда. Жамиятнинг моддий ва маънавий хаёти кишиларнинг моддий ва маънавий эхтиёжлари билан узвий боКлик холда вужудга келди.
Do'stlaringiz bilan baham: |