Жалпы орто билим берүүчү мектебинин 2-классы үчүн окуу китеби

5. 
Салыштырабыз.
 
1.
Эсептейбиз.
4 ÷ 2 = 2
_ ÷ _ = _
_ ÷ _ = _
_ ÷ _ = _
3.
Дүкөнгө канча куту сүт алып келишкен?
Баардык 
продукталар
100 
?
50 
?, дан
5 эсе аз
?, дан
5 ге көп
14 ÷ 7 
14 ÷ 2
15 ÷ 5 
15 ÷ 3
21 ÷ 3 
21 ÷ 7
18 ÷ 3 
18 ÷ 2
24 ÷ 6 
24 ÷ 3
30 ÷ 5 
30 ÷ 6
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
108
Көбөйтүү жана 
бөлүүгө маселелер
18
-сабак
1.
Сүрөттүн негизинде бош чакмактарды толтурабыз.
4.
Сынык сызыктын узундугу кесиндинин узундугу­
нан канча эсе чоӊ? Кесиндинин узундугу сынык 
сызыктын узундугунан канча эсе кичине?
10 cm
10 cm
Топтор саны = 
3 + 3 + 3 = 
3 × 3 = 
4 × 6 = 
6 × 4 = 
24 ÷ 6 = 
24 ÷ 4 = 
2.
Эсептейбиз.
18
÷ 2
× 2
?
÷ 3
× 3
30
?
÷ 4
× 4
36
?
3.
Узуну 12 сm болгон кесинди сызабыз. Анын ар 
бирин узуну 4 сm болон бөлүктөргө бөлөбүз. Канча 
кесинди пайда болду? Натыйжаны жаз.
5. 
Mодель негизинде эсептейбиз.
 
6 × 4
4 × 6
24 ÷ 4
24 ÷ 6
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
109
Көбөйтүү жана 
бөлүүгө маселелер
19
-сабак
3.
Тыйынчычкан козукарынга, даракка чейин бол­
гон аралыктан канча эсе аз секирип жетип барат?
4. 
Эсептейбиз.
 
1.
Сүрөттөн пайдаланып эсептөөнү аткарабыз.
2
× = 
10
10
÷ = 
2
10
÷ = 
5
3
× = 
18
18
÷ = 
3
18
÷ = 
6
2.
Тегеректерди канча 
усул менен топторго 
ажыратуу мүмкүн?
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
53
+ 12
53
− 12
67
+ 23
67
− 23
75
− 22
75
+ 22
5.
20 окуучу музейге чыпта алуу үчүн 2 катарга 
барабар бөлүнүп, кезекке турушту. Ар бир катарда 
канчадан окуучу бар?
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
110
Көбөйтүү жана бөлүүнүн 
 натыйжаларын текшерүү
20
-сабак
1.
Үлгүнүн негизинде натыйжаларды текшеребиз.
3 × 4 = 
3 × 4 = 12 
4 × 3 = 
12 ÷ 4 = 
12 ÷ 3 = 4 
2.
Көбөйтүү менен тек­ 
шеребиз жана жазабыз.
10 ÷ 
= 5
× 5 = 10
4.
Үлгүнүн негизинде эсептейбиз.
2 × 4 = 8 
8÷2=4
8÷4=2
6 × 7 = 42 
8 × 7 = ? 
5. 
Фигураларды сыз жана жактарынын узундукта­
рын тап. 
 
20 cm
12 cm 15 cm
25 cm
20 cm
3.
Жадыбал негизинде эсептейбиз. 
Жаныбар­
лардын 
балдары
Taраза ташынын саны Cалмагы 
(kg)
2
4
1
?
1
?
2
11
?
2
3
17
2
1
5
2
1
5
2
1
5
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
111
Көбөйтүү жана бөлүүнүн 
 натыйжаларын текшерүү
21
-сабак
1.
Бөлүүнү көбөйтүү менен текшеребиз.
3.
Кутуларды кандай топторго ажыратуу мүмкүн?
4.
Үлгүнүн негизинде эсептейбиз.
2.
Эсептейбиз жана ар бир натыйжаны түшүндүрөбүз.
5. 
Эсептейбиз. 
 
1 5 ÷ 5 = ? 
4 × 7 = 2 8
7 × 4 = 2 8
2 8 ÷ 7 = 4
2 8 ÷ 4 = 7
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
 
3
2
1
56 kg картошканы кампага 
алып келишти. Аларды 8 
капка салышты. Каптардын ар 
бирине канча килограммдан 
картошка салынды?
Кампада 8 капка 7 ки­
ло граммдан 
картошка 
салынды. Баары болуп 
канча килограмм кар­
тошка капталды?
24
+32
28
7
4
18
?
2
12
6 ?
21
7
?
−28
−20
×2
÷4
+6
...
...
...
...
...
...
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
112
Узундук чен бирдиги – 
 миллиметр
22
-сабак
1.
Tүшүндүрөбүз.
Кыскача mm көрүнүшүндө жазабыз.
1 cm = 10 mm 1 dm = 100 mm
1 m = 10 dm 1 dm = 10 cm
2 cm 3 mm =
mm
5 cm = 
mm
8 cm 6 mm = 
mm
20 mm = 
cm
6 cm 2 mm = 
mm
40 mm = 
cm
3 cm 70 mm = 
mm
60 mm = 
cm
7 cm 9 mm = 
mm
cm mm =
mm
1 m
10
10
10
1 dm 1 cm 1 mm
1 cm
1 mm
0 
1
2
3
4
5 
6
7
8
9 
0 
1
2
3
0 
1
2
3
4
5 
6
7
8
2.
Кесиндилердин узундугун миллиметрде туюнт.
3.
Натыйжалар эмнеге барабар?
4.
Үчүнчү 
вертолёт 
канча метр 
бийиктикте? 
64 m
26 m
27 m
? m
}
}
5. 
Эсептейбиз. 
 
0 
1
2
3
4
5 
6
7
8 
9 
10
1 1
1 2 
13 
14
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
113
Узундук чен бирдиги – 
 миллиметр
23
-сабак
1.
Кесиндини сызгыч жардамында ченейбиз жана 
бош чакмактарды толтурабыз.
3.
Нерселердин узундугун болжолдоп табабыз жана 
салыштырабыз. Кайсы бири эӊ узун? Эӊ кыскасычы?
20 cm
2 m
10 cm
1 m
2 cm
4 cm
7 cm 20 mm = 
mm
1 dm 20 cm = 
cm
1 cm 1 mm = 11 mm
1 cm 8 mm = 
mm
2 cm 3 mm = 
mm
4 cm 5 mm = 
mm
7 cm 8 mm = 
mm
9 cm 4 mm = 
mm
4 dm 10 mm = 
cm
2 dm 20 mm = 
cm
cm mm =
mm
2.
Эсептейбиз.
5. 
Эсептейбиз. 
 
0 
1
2
3
4
5 
6
7
8 
9 
10
1 1
1 2 
13 
14
4.
Узундуктарды миллиметрде туюнтабыз жана фи­
гу ралардын периметрин табабыз.
2 cm
2 cm
2 cm
2 cm
2 cm
2 cm
3 cm
2 cm
4 cm
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
114
Узундук чен бирдиги – 
 миллиметр
24
-сабак
1.
Калемдердин 
узундугун болжол­
доп табабыз.
1
2
3
4
5 
6
7
8 
9 
10
11
12
13 
14 
1
2
3
4
5 
6
7
8 
9 
10
11
12
13 
14 
70 mm = 
cm
100 mm = 
cm
12 mm = 
cm 
mm
45 mm = 
cm 
mm
89 mm = 
cm 
mm
92 mm = 
cm 
mm
1­жагы 
mm
2­жагы 
mm
3­жагы 
mm
× 5
÷ 2
÷ 3
− 3
× 4
× 2
9 ÷ 3
− 5
2.
Эсептейбиз.
3.
Үч бурчтуктун жактарын өлчөйбүз жана милли­
метрде туюнтабыз.
4.
Көрсөтүлгөн багыт боюнча эсептөөнү аткарабыз.
5.
Үлгүнүн неги­
зинде жадыбалды 
толтурабыз.
миллиметр
сантиметр
80
8
70
9
60
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
115
Чакмактуу дептерге сызылган 
фигуралардын аянты
25
-сабак
2 × 3 =
3 × 2 =
3 × 4 =
4 × 3 =
4.
Эсептейбиз.
2.
Tик бурчтуктар 
канча чакмактан турат? 
Эсептейбиз жана 
жазабыз.
3. 
Tик бурчтуктун аянтын төмөндөгүдөй эсептөө да 
мүмкүн:
5. 
Фигураларды 
сызып, боёйбуз жана 
аянтын эсептейбиз.
1.
Фигураларды чакмактарды саноо аркылуу сыза­
быз жана боёйбуз.
Тик бурчтукту пайда кылган чакмак­
тар саны анын аянтын туюнтат. 
÷
4
8
16
4
2
32
÷
3
6
12
4
2
24
÷
5
10
10
2
1
40
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
116
Чакмактуу дептерге сызылган 
фигуралардын аянты
26
-сабак
1.
Tик бурчтуктун аянтын табабыз.
4 × 7 − 16
8 × 5 + 20
7 × 9 
65 37 + 31 
55 + 23 28 ÷ 7 
18 ÷ 6 
56 ÷ 7 + 8
8 × 8 − 49
24 ÷ 6 − 4
70 ÷ 7 − 9 
2.
Эсептейбиз.
3.
Aжыратылган жерлердын аянтын чакмактарды 
эсеп теп табабыз жана жадыбалды толтурабыз. 
Aжратылган 
жерлер
Аянты 
(чакмактарда)
Коргондогу бак
Mейманкана
Жөлөк
8 чакмак
Ашкана
Жатакана
Баары
4.
Салыштырабыз. 
5. 
Роботтун сүрөтүн 
чакмактарды боёп 
сызабыз. Баардык 
чакмактар канча? 
 
@edurtm_uz

---

САНДУУ ЖАНА ТАМГАЛУУ 
 ТУЮНТМАЛАР. TЕӉДЕМЕЛЕР
6-БӨЛҮМ
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
118
Сандуу туюнтмалар
1
-сабак
Сандуу туюнтма сандар жана амалдардан түзүлөт.
10 + 5
, 
75 − 50
, 
82 + 4 − 10
, 
6 × 5 + 10
, 
72 ÷ 8 × 5 − 4 + 1
Сандуу туюнтмалар сөздөр жардамында да туюнтулат: 
50 
дөн 5 ке аз,
 
6 дан 5 эсе көп.
1.
Айшада 16 алма бар. Meнде жана инимде бир 
канча алма бар.
Meнин алмаларым 
Айшаныкынан 
5 ке көп. 
Сандуу 
туюнтма: 16 + 5
Meнин алмаларым 
инимдикинен 
3 эсе көп. 
Сандуу 
туюнтма: 7 × 3
Инимдин алмалары 
меникинен 
3 эсе аз. 
Сандуу 
туюнтма: 21 ÷ 3
Инимдин алмалары 
Айшаныкынан 
9 га аз. 
Сандуу 
туюнтма: 16 − 9
2.
Сандуу туюнтманы жазабыз жана маанисин 
та бабыз: 18 ден 5 ке көп; 35 ден 14 кө аз; 10 
дон 5 эсе көп; 81 ден 9 эсе аз; 6 жана 9 дун 
көбөйтүндүсү.
3.
Aвтобуста 17 жүргүнчү бар. Абалга байланыштуу 
сандуу туюнтма түзүп, маанисин табабыз:
4 жүргүнчү аялдамада түшүп калды;
автобуска 6 жаӊы жүргүнчү чыкты.
−
=
+
=
@edurtm_uz

---

4
6
8
0
4
6
8
0
3
3
119
4.
Түстүү таштар 
кандай сүрөттөлгөн? 
Сандуу туюнтма түзүп, 
маанисин табабыз. 
5. 
Туюнтма түзүп, маанисин табабыз. 
10 дон 5 ке көп; 25 ден 14 кө аз; 4 төн 5 эсе көп;
24 төн 6 эсе аз; 38 жана 17 нин суммасы; 44 жана 
19 дун айырмасы; 2 жана 9 дун көбөйтүндүсү.
Сандуу туюнтмалар
2
-сабак
1.
Үлгүнүн негизинде туура келген сандуу туюнт­
маларды жаз. 
1) 10, 4 жана 2 нин суммасы: 
10 + 4 + 2;
2) 10 жана 4 түн aйырмасынан 2 ге аз;
3) 10 жана 4 түн көбөйтүндүсүнөн 2 ге көп.
2.
Үлгүнүн негизинде эсептейбиз.
26 + 34 − 20 
32 − 14 + 16
1
1
2
2
19 + 14 − 5 100 − 45 + 30 28 + 36 + 17
40 
cm
32 cm
5 cm
8 cm
8 cm
24 
cm
4 
cm
4 
cm