Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

quyidagi guruhlarga
bo‗linadi: 
depozitlar; 
nodepozit resurslar. 
Jalb qilingan mablag‗larning asosiy qismini depozitlar tashkil qi-
ladi. 
Banklar maqsadlarini amalga oshirish uchun pul mablag‗larini 
qo‗yilmalarga jalb qiladilar. Depozitlar faqatgina omonatchiga emas, 
balki bankka ham manfaatlidir. Ko‗pgina depozitlar orqali bankning 
ssuda kapitali shakllanadi, keyinchalik esa bank turli xo‗jalik 
subyektlarini qulay shartlar asosida kreditlaydi. Depozit va kredit foizla-
ri orasidagi farq bo‗sh pul mablag‗larini jalb qilish va ssuda kapitalini 
joylashtirish borasidagi bank marjasi hisoblanadi.
Bankning «Oltin qoidasi»ga ko‗ra, bank moliyaviy talablarining 
hajmi va muddati bank majburiyatlari miqdori va muddatiga mos kelishi 
kerak. 

---

130
Tijorat banklari tomonidan jismoniy va yuridik shaxslarning pul 
mablag‗larini bankka jalb qilish bilan bog‗liq operatsiyalar 
depozit ope-
ratsiyalari
deyiladi. Depozit operatsiyalari yordamida tijorat banklarin-
ing 90 foizdan ortiq passivlari tashkil qilinishi mumkin. Depozit ope-
ratsiyalarini tijorat banklari o‗zlarining depozit siyosatlari asosida olib 
boradilar. 2017-yilning 1-yanvar holatiga banklardagi depazitlar miqdori 
44,6 trln. so‗mni tashkil etdi. Tijorat bankining depozit siyosati uning 
kredit siyosati, foiz siyosati va boshqa faoliyat turlari bilan cham-
barchars bog‗liq bo‗lib, banklarning resurs bazasini mustahkamlash va 
uning barqarorligini ta‘minlashga qaratilgandir. Depozit operatsiyalarini 
amalga oshirishda bu operatsiya turining obyekt va subyektini aniqlash 
lozim. 
Depozit operatsiyalarning subyektlari bo‗lib bir tomondan tijorat 
banklari qatnashsa, ikkinchi tomondan: 
- davlat korxona va tashkilotlari; 
- moliya, sug‗urta, investitsion va trast kompaniyalar; 
- xususiy korxona va tashkilotlar; 
- aksioner kompaniyalar; 
- banklar va boshqa kredit muassasalari; 
- qo‗shma korxonalar, kooperativlar; 
- jamoa tashkilotlari va fondlar; 
- alohida jismoniy shaxslar yoki ularning birlashmalari qatnashadi-
lar.