Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
 
XIX BOB. TIJORAT BANKLARINING TRAST VA 
FORFEYTING OPERATSIYALARI 
1-
§
. Tijorat banklarining trast operatsiyalari 
 
Ma‘lumki, har bir kredit muassasasi amalga oshiradigan operatsiya-
larning turi va tarkibi ko‗plab omillarga bog‗liq bo‗ladi. Ulardan misol 
uchun bankning hajmi va strategiyasi, shu‘balararo aloqalarining 
rivojlanganligi, 
kerakli 
barcha 
ruxsatnomalarning 
mavjudligi, 
qo‗shimcha daromad olishga bo‗lgan intilish v.h. Shu jihatdan olib qara-
ganda, ko‗p banklar «asosiy operatsiyalar» bilan bir qatorda, «boshqa 
operatsiyalar» deb nomlanadigan operatsiyalarni ham amalga oshiradi-
lar. Ushbu operatsiyalar qatoridan trast operatsiyalari bevosita salmog‗li 
o‗rin egallaydi.
Trast xizmatlari
- bu mijozga tegishli bo‗lgan va boshqa aktivlarni 
boshqarish bo‗yicha olib boriladigan operatsiyalardir. 
Hozirgi paytda banklarning o‗z mijozlari va bozor o‗rtasida to‗la 
huquqli vositachi agent sifatida ish olib borishi va natijada bir qator 
daromad manbalarini qo‗lga kiritishi bois trast operatsiyalari ancha mu-
him ahamiyatga ega.
Trast tufayli bank quyidagi ba‘zi bir imkoniyatlarni qo‗lga kiritadi: 
qo‗shimcha mablag‗larni qo‗lga kiritadi va ularni o‗z manfaati 
yo‗lida joylashtiradi; 
trast shartnomasi bo‗yicha komissiya daromadlariga yoki tasarrufi-
dagi qimmatbaho qog‗ozlardan keladigan foydadan hissaga ega bo‗ladi; 
o‗zga kapital bilan ish olib borish davomida bank faqatgina trast 
shartnomasi chegaralarida javobgar bo‗ladi; 
trast operatsiyalarining hisobi bo‗yicha bankning balans hisob 
varag‗iga teginmaydi, ammo ulardan keladigan daromad bankning 
umumiy daromadiga qo‗shilib ketadi.
Shuni ham alohida ta‘kidlash kerakki, trast operatsiyalarini amalga 
oshirish bank personalidan ko‗plab sohalarda: qonunchilik, investitsion 
faoliyatni yuritish hamda shaxsiy mulkni boshqarish borasida yuqori 
malakani talab qiladi.
Trast shartnomasida kutiladigan asosiy maqsad - bu bir tarafning 
ikkinchi taraf foydasini ko‗zlagan holda ma‘lum bir mulkni (pul 
mablag‗lari, qimmatbaho qog‗ozlar, mulkiy va boshqa huquqlar) 
531
- kerakli ma‘lumot va hisobot shakllarini bosmadan chiqarish; 
- ma‘lumotlarni arxivlash. 
Mijozlarning elektron pul hisob-kitob hujjatlarni bankning 
ma‘lumotlar bazasiga kiritish quyidagi sxema bo‗yicha amalga 
oshiriladi: