Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Likvidlik riski 
- bunda moliyaviy yo‗qotishlar vujudga kelishi 
mumkin. Bu moliyaviy yo‗qotishlar lizingga beruvchining balans passivi 
bo‗yicha majburiyatlarini qoplay olmasligi natijasida kelib chiqadi. Bu 
risk ssuda kapitali bozoridan jalb etilgan resurslar hisobiga to‗lov 
muddati yetib kelmagan aktiv operatsiyalarni qayta moliyalashga qobili-
yati yetmaganda vujudga keladi. 
To„lay olmaslik riski 
- lizing oluvchi tomonidan lizing to‗lovlari 
to‗lay olmasligi. Bu riskni kamaytirish uchun ijaraga oluvchining moli-
yaviy holatini yaxshilab o‗rganish, uchinchi shaxsdan kafolat olish, 
to‗lay olmaslik riskini sug‗urtalashi lozim. 
Valyuta riski -
bu valyuta kursining o‗zgarishi natijasida pul 
mablag‗larining yo‗qotilishi; 
Siyosiy va huquqiy risklar 
- bu o‗zaro bog‗liqdir. Bular xalqaro 
lizing operatsiyalarida yaqqol ko‗rinadi.
Siyosiy risk 
- bu mamlakatda siyosiy ahvolning o‗zgarishi, ish tash-
lash, davlat iqtisodiy siyosatining o‗zgarishi moliyaviy yo‗qotish xavfini 
keltirib chiqaradi. 
Huquqiy risk 
- bu qonunlar va boshqa huquqiy me‘yoriy 
aktlarning o‗zgarishi bilan bog‗liq bo‗lgan yo‗qotishlar. 
Lizing jarayonlari va shartnomasi bilan bog‗liq risklarni boshqarish 
bank va xo‗jalik subyektlari faoliyatining samaradorligini oshirishga 
zamin yaratadi. Bu borada lizing shartnomasi shartlariga rioya qilish 
muhim ahamiyatga ega. 
Lizingga oluvchi o‗zining grafigiga muvofiq, lizing to‗lovi 
majburiyatini va mol-mulkni saqlash va asrab foydalanishni o‗z 
zimmasiga oladi. Agar bu shartlar bajarilmasa, bank tezda lizing 
shartnomasini bekor qilishi mumkin. Shartnoma shartlariga rioya 
etmagan holda zarar yuzaga keladigan bo‗lsa, lizing oluvchi zararni 
qoplashi lozim bo‗ladi. Bundan tashqari, lizing oluvchi mol-mulkni 
qaytarishi yoki uni qoldiq qiymatini to‗lashga majbur. Agar shartnoma 
lizing beruvchining aybi bilan bekor qilingan bo‗lsa, lizing oluvchi 
lizing kelishuvida chegaralangan miqdorda jarima olish huquqiga ega.
 
Shunday qilib, lizing uzoq muddatli kreditning alohida shaklidir. Uning 
lizing oluvchi uchun afzalligi shundaki, birinchidan, lizing to‗lovi 
maqsulot tannarxiga qo‗shiladi va soliq solinadigan foyda summasini 

---

524
M=4%x400=16 ming so‗m. 
Qo‗shimcha xizmatlar uchun yillik to‗lov: 
K=10/2=5 ming so‗m. 
Lizingning birinchi yili, yillik tushum (K+M+K):
74+16+5=95 ming so‗m. 
Lizingning 2 yili. Yillik tushum (K+M+K): 
62+16+5=83 ming so‗m. 
QQS=20%x83=16,6 ming so‗m. 
Lizing to‗lovining summasi (yig‗indisi) – lizingning birinchi yili: 
T=60+74+16+5+19=174 ming so‗m. 
Lizingning 2 yili: 
T=60+62+16+5+16,6=159,6 ming so‗m. 
Lizing shartnomasi intellektual mulkka egalik qilish huquqini 
qo‗lga kiritish (nou-xau, litsenzion huquq, tovar belgisi, markasi huquqi 
v.b.), montaj ishlarini amalga oshirishni, kafolat bergandan keyingi xiz-
mat va ta‘mirlash ishlarini va boshqalarni o‗z ichiga olishi mumkin. 
Lizing shartnomasi qatnashchilari kelishuv asosida lizing predmeti 
bo‗yicha tezlashtirilgan amortizatsiyani hisoblashni qo‗llashlari mum-
kin. Bunda bir tekisda amortizatsiyani hisoblash usuli bo‗yicha amorti-
zatsion chegirmalar normasi 3 dan katta bo‗lmagan tezlashtirilgan koef-
fitsiyentga ko‗payadi.