Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

tijorat 
bankining investitsiya portfeli quyidagicha tasniflanadi: 
- oxirgi bir yil davomida tijorat bankiga daromad keltirmagan 
investitsiya — «qoniqarsiz» sifatida; 
- oxirgi ikki yil davomida tijorat bankiga daromad keltirmagan 
investitsiya — «shubhali» sifatida; 
- oxirgi uch yil davomida daromad olinmagan investitsiya sifati — 
«umidsiz» sifatida. 
Bazel 3 talablaridan kelib chiqib, tijorat banklarining investitsiya 
portfeli sifatini tasniflash, o‗zaro aloqador shaxslar bilan bitimlarga 
qo‗yiladigan talablarni kuchaytirish, 2016-yil 1-yanvardan likvidlilikni 

---

156
Tortilgan aktivlar jami kapitalning 50 foizidan oshmasligi kerak. 
5-reyting (qoniqarsiz) 
Tortilgan aktivlar jami kapitalning 50 foizidan oshgan holda 
qo‗llaniladi. 
Daromad keltirishga qarab bank aktivlari: daromad keltiruvchi va 
daromad keltirmaydigan aktivlarga bo‗linadi. 
Daromad keltiruvchi aktivlarga
quyidagilar kiradi: 
a) barcha berilgan kreditlar (jumladan, banklararo kreditlar); 
b) investitsiyalar; 
d) xazina veksellari; 
e) davlat obligatsiyalari; 
f) qimmatli qog‗ozlar. 
Daromad keltirmaydigan aktivlarga
quyidagilar kiradi: 
a) pul aktivlari; 
b) asosiy vositalar; 
d) kapital xarajatlar; 
e) barcha moddiy aktivlar va nomoddiy aktivlar; 
f) boshqa aktivlar. 
Muddati kechiktirilgan, foizsiz ssudalar, muddati o‗tgan ssudalar va 
foizlar to‗lanmagan ijara va boshqalar aktivlarni sifatini pasaytiradi. 
Aktivlarning maqsadga muvofiq joylashishi bo‗yicha umumiy 
ko‗rsatkich - daromad keltiruvchi aktivlarning umumiy aktivlar 
summasiga nisbati orqali aniqlanadi. Tijorat banklarining daromad 
keltiruvchi asosiy aktivlari – mijozlarga berilgan kreditlardir. 
Banklarning ikkinchi daromad keltiruvchi aktiv turi – davlatning qisqa 
muddatli obligatsiyalari (DQMO)ga jalb qilingan banklararo kreditlar va 
investitsiyalar kichik salmoqni tashkil qiladi. 
15-jadval