Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

moliyalash stavkasi
rolini o‗ynaydi. FRT tomonidan banklarga berilgan 
kreditlarning foizlari diskont stavkasiga asoslanadi, boshqacha qilib 
aytganda, diskont stavka AQSh FRTning banklarga beradigan kredit 
resurslarining foiz stavkasi hisoblanadi. Bu stavkaning tushishi 
banklarga arzon resurslar jalb qilib, kreditlash hajmini oshirish 
imkoniyatini beradi. Bu pul taklifini oshirib, uning qiymati tushishiga 
olib keladi yoki, aksincha, holat yuz berishi mumkin. FRTning tijorat 
banklari bilan operatsiyalari REPO shaklida, ya‘ni qayta sotib olish 
majburiyati bilan sotish tariqasida amalga oshiriladi. Federal fond 
stavkasi va diskont stavkasining joriy darajasi AQSh FRTning Ochiq 

---

424
bozorlar bo‗yicha qo‗mita (Federal Open Market Committee, 
FOMC)sining yig‗ilishi qaroriga asosan qabul qilinadi va ommaviy 
axborot vositalarida e‘lon qilinadi.
Refinancing tender rate (ECB) – Yevropa Markaziy banki 
(EMB) qayta moliyalash stavkasi
bo‗lib, u EMBning tenderida 
mablag‗larni jalb qilish bo‗yicha taklifning minimal stavkasi 
hisoblanadi. EMB pul tizimining likvidligini ta‘minlash maqsadida har 
ikki haftada bir marta mablag‗larni joylashtirish bo‗yicha tender 
o‗tkazadi. Tender o‗tkazishda EMB birinchi o‗rinda barcha banklardan 
ular uchun qulay bo‗lgan foiz stavkasida qarz mablag‗i olish bo‗yicha 
buyurtmalarini qabul qiladi. Foiz stavka taklifining darajasiga qarab, 
avvalombor, yuqori foiz stavkada buyurtma berganlarning, keyin past 
foiz stavkadagi resurs olishni istaganlarning buyurtmalari amalga 
oshiriladi, ya‘ni tijorat banklariga qayta moliyalash kreditlarni ajratadi.
 
Refinancing tender rate (ECB) 
Yevropada asosiy foiz stavka 
hisoblanadi. 
Deposits rate (ECB)
- EMBning depozitlar bo‗yicha foiz 
stavkasi bo‗lib, vaqtincha bo‗sh turgan pul mablag‗lari mazkur foizda 
joylashtirilishi mumkin hamda bu foiz overnayt foiz stavkalari bozorida 
eng past foiz chegarasini belgilab beradi.
54-jadval