Jahon tarixi

23-§.  XVI-XVIII  asrlarda  Eron
Safaviylar sulolasi hukmronligining o‘rnatilishi.  XV asr
oxirida  Eron  markaziy  hokimiyatga  bo‘ysunmaydigan  bir 
qancha  mustaqil  hududlarga  boMinib  ketgan  edi.  Buning 
oqibatida  o‘zaro  ichki  urushlar  tobora  avj  oldi.  Bu  esa  mam- 
lakat  taraqqiyotiga  katta  salbiy  ta’sir  ko‘rsata  boshladi.  Oqi-
84

---

batda  mamlakat  zaiflashdi.  Eronning  zaiflashuvi  Turkiya  bos- 
qini  xavfmi  tobora  kuchaytira  bordi.
Bu  ikki  omil  Eronni yagona  davlatga birlashtirishni hayotiy 
zararatga  aylantirib  qo‘ydi.  Bu  tarixiy vazifa  sarkarda,  Eronda 
katta  siyosiy  nufuzga  ega  bo‘lgan  Ardebil  shahri  hokimi  Ismoil  I 
Safaviy  tomonidan  amalga  oshirildi.
Ismoil  I  Safaviy  olib borgan urushlari  natijasida katta-katta 
hududlarni  egalladi.  1502-yilda  esa  Tabriz  shahrini  ishg‘ol 
etgach,  o‘zini  shohanshoh  deb  e’lon  qildi  (1502—1524).  Shu 
tariqa  tarixga  «Safaviylar  davlati»  nomi  bilan  kirgan  davlat 
vujudga  keldi.  Bu  davlat  tarkibiga  Erondan  tashqari  Ozar- 
bayjon,  Armanistonning bir  qismi,  Afg‘oniston, janubi-sharqiy 
Iroq  va  boshqa  hududlar  kirgan.  Tabriz  shahri  poytaxt  etib 
belgilandi.
Ismoil I  Safaviy markazlashgan davlat tuzibgina qolmay, uni 
o‘z davrining qudratli davlatlaridan biriga ham aylantira oldi.
Ismoil  I  Safaviy  markaziy  hokimiyatni  mustahkamlash 
maqsadida  yer  egaligining  suyurg‘ol  shaklini  deyarli  butunlay 
bekor  qildi.  Uning  o ‘rniga  tiyulni  joriy  etdi.
Topshiriq
VII  sinf « 0 ‘zbekiston tarixi» darsligidan qanday yer egaligiga 
suyurg‘ol deyilganligini aniqlang.
Biroq  bu  tadbir yirik  yer-mulk  egalarining  markazga  bo‘y- 
sunmaslikka  intilishlarini  to ‘xtata  olmadi.
Safaviy  hukmdorlar  tinimsiz  bosqinchilik  urushlari  olib 
bordilar.  Safaviylar  davlati  tarkibiga  kirgan  qaram  oMkalar 
xalqlarining  ozodlik  kurashi  shafqatsizlik  bilan  bostirildi.