Jahon tarixi

18-§.  Rossiya  imperiyasining  tashkil  topishi
XVII  asr Rossiya iqtisodiyotining o‘ziga xos xususiyati.
XVII  asrdan Rossiya  iqtisodiyotida yangi  alomatlar paydo 
bo‘la  boshladi.  Bu,  awalo,  tovar  ishlab  chiqarishning, 
ya’ni  bozorda  sotish  uchun  mahsulot  ishlab  chiqarishning  ri- 
vojlanishida  namoyon  bo‘ldi.
Shahar  hunarmandchiligi  yoppasiga  mayda  tovar  ishlab 
chiqarishga  aylana  boshladi.  Mamlakat  ehtiyoji  uchun  zarar 
mehnat  qurollarini  ishlab  chiqarishga  mo‘ljallangan  manufak- 
turalar  vujudga  keldi.
Endi  hunarmandlar  buyurtmaga  ishlashdan  bozor  uchun 
ishlashga  o ‘td ilar.  Ayni  paytda  o ‘zlari  ham   bo zo rd an  
xomashyo  sotib  oladigan  bo‘ldilar.  Bu  jarayondan  qishloq 
xo‘jaligi  ham  chetda  qolmadi.  Tirikchilik  uchun  eng  zarar 
narsa  —  g‘alla  hamma  yerda  tovarga  aylandi.  Ayrim  po- 
meshchik (feodal)lar qishloq xo‘jalik mahsulotlari savdosi bilan 
shug‘ullana  boshladilar.
Krepostnoylardan  endi  obrok  mahsulot  bilan  emas,  balki 
pul  bilan  ham  olina  boshlandi.  Yuqorida  qayd  etilgan  omillar 
natural  xo‘jalik  negizlariga  zarba  bera  bordi.
Topshiriq
VII  sinf  «Jahon tarixi»  darsligida  natural xo‘jalikka  qanday 
ta ’rif berilganligini aniqlang.
Rossiya  tarixida  XVII  asr  shaharlarning  rivojlanishi  bosh- 
langan  asr  hamdir.  Shaharlar  tobora  mamlakatning  savdo- 
sanoat  markazlariga  aylana  bordi.  Ular  orasida  Novgorod, 
Yaroslavl,  Pskov,  Qozon,  Nijniy Novgorod va boshqalar ajralib 
turardi.  Eng  katta  shahar  Moskva  bo‘lib,  unda  hunarmand- 
chilikning  ko‘plab  turi  bilan  shug‘ullanilar  edi.
Hunarmandchilikning  rivojlanishi  mamlakatning  rivojla- 
nishiga  va  bu,  o‘z  navbatida,  turli  viloyatlar  o ‘rtasida  xo‘jalik 
aloqalarining  kengayishiga  sabab  bo ‘ldi.  Hunarmandlarning 
bozorga  qaramligini  oshirdi  hamda  ichki  savdoning  rivoj- 
lanishini ta ’minladi.  Ichki  savdoning  rivojlanishi  oxir-oqibatda 
Butunrossiya  yagona  ichki  bozorining  tarkib  topishiga  olib 
keldi.
6 8

---

Topshiriq
«Yagona  ichki  bozor» tushunchasiga izoh bering.
Manufaktura  ishlab  chiqarishi  mehnat  unumdorligining 
o‘sishini  ta’minladi.
Shu  tariqa  Rossiya  iqtisodiyotida  ham  asta-sekinlik  bilan 
bo‘lsa-da,  yangi  —  kapitalistik  munosabatlar  shakllana  bordi.
Biroq  Rossiya  iqtisodiy  taraqqiyotda  G ‘arbiy  Yevropa 
mamlakatlaridan  orqada  edi.  Bunga  krepostnoylik  tartibla- 
rining  tobora  mustahkamlanishi  asosiy  sabab  bo‘ldi.