Jahon tarixi

Tashqi  siyosat.  Rossiya  hududi  bosqinchilik  urushlari  olib 
borish  hisobiga  sharqqa  va  janubga  tomon  kengayib  bordi.
28

---

Chunonchi,  XVI  asrning  ikkinchi  yarmida  Qozon,  Astraxan 
(Ashtarxon)  va  Sibir xonliklari bosib  olindi.  Shu  tariqa  1533- 
yilda  2,8  min  km2  ni  tashkil  etgan  Rossiya  hududi  XVI  asr 
oxiriga  kelib  5,4  min  km2  ga  yetdi.
Notinch,  alg‘ov-dalg‘ovli yillar.  1584-yilda Ivan IV Grozniy 
vafot  etdi.  Taxtga  uning  o‘g‘li  Fyodor  Ivanovich  o‘tqazildi. 
U  kasalmand  bo‘lganligi  uchun  amalda  hokimiyatni  qaynisi, 
boyar  Boris  Godunov boshqardi.  Fyodor  1598-yilda vafot  etdi 
va  Ivan  IV o ‘g‘illaridan boshqa  taxt  vorisi  qolmadi.  Shu tariqa 
Rossiyani  700  yil boshqargan  Ryurikovlar sulolasi hukmronligi 
barham topdi.  Shunday sharoitda Zemstvo  sobori Boris  Godu- 
novni  podsho  etib  sayladi.
Boris  Godunov  1605-yilda  vafot  etgach,  Rossiya  tarixida 
notinch,  alg‘ov-dalg‘ovli  yillar  boshlandi.  Qisqa  vaqt  ichida 
bir  nechta  podsho  almashdi.  Ayni  paytda  Rossiyada  boyarlar 
ta ’siri yana kuchaydi.  Bundan tashqari,  chet  davlatlar — Polsha 
va  Shvetsiya  Rossiya  ichki  ishlariga  zo‘r  berib  aralasha  bosh- 
ladilar.  1609-yilda  Polsha  hatto  Moskvani  bosib  oldi.  Ho- 
kimiyat  Boyarlar  guruhi  qo‘liga  o‘tdi.  Ular  Rossiya  taxtiga 
Polsha  qirolining  o ‘g‘lini  o ‘tqazishga  urindilar.  Shu  orqali 
o ‘z  imtiyozlarini  saqlab  qolmoqchi  bo ‘ldilar.  Ana  shunday 
og‘ir  sharoitda  Rossiya  vatanparvar  kuchlarining  yetakchilari 
qishloq  oqsoqoli  Kuzma  Minin  va  sarkarda  Dmitriy  Pojar- 
skiylar  xalq  lashkari  to ‘plashga  kirishdilar.
1612- 
yilda  Moskva  uchun  b o ‘lgan 
janglarda  Polsha  qo‘shini  mag‘lubiyatga 
uchratildi  va  Moskva  chet  el  bosqin- 
chilaridan  tamomila  ozod  qilindi.  Ros­
siya  ichki  va  tashqi  ahvoli  og‘irligiga 
qaramay  o ‘z  mustaqilligini  saqlab  qola 
oldi.  Endi  Rossiyaning  yangi  podshosini 
saylash  masalasini  hal  etish  kerak  edi.
1613- 
yilda  M oskvada  chaqirilgan 
Zemstvo  sobori  Ivan  IV  Grozniy  xoti- 
nining  qarindoshi  Mixail  Fyodorovich 
Romanovni  Rossiya  podshosi  etib  say­
ladi.  Shu  tariqa  Rossiyada  yangi  sulo- 
la  —  Romanovlar  sulolasi  hukmronligi  davri  boshlandi.
Bu  sulola  vakillari  1917-yilgacha  hokimiyatni  qollarida 
saqlab  turdilar.