Jahon tarixi kafedrasi

Mo‘g‘ullar davrida Nasaf (XIII-XIV asrlar). XIII asrning 20-yillarida Nasaf CHingizxon tarafidan vayron etildi. Aholining ko‘pchiligi qirib yuborildi. Masjid va madrasalar vayron etildi.

XIII asrning boshida, O‘rta Osiyo mo‘g‘ul istilochilari tomonidan bosib olingach, Naxshabning yashil dalalari CHingizxon tomonidan qo‘shinlar dam oladigan va boshqa o‘lkalarga ko‘chib o‘tiladigan manzil sifatida tanlangan.

Naxshabning ko‘chmanchi qabilalar yashaydigan dasht hududlarida ham hayot barq urib rivojlangan. Bu erda qoraxoniylar va saljuqiylar davrida xonlar uchrashuvlari bo‘lib o‘tgan. Keyingi yillarda Naxshab Movarounnahrning CHig‘atoy ulusi beklari yashaydigan markazga aylangan. 1310 yilda bu erda Eson Buka, 1321 yilda Kepakxon dafn etilgan. U poytaxt yaqinida Qarshi deb nomlangan yirik saroy qurdirgan, uning atrofida zodagonlar uylari, hunarmandlar mavzelari va bozorlar jamlana boshlagan, shu tariqa eski poytaxtdan hayot asta-sekin bu erga ko‘chib o‘tgan.

O‘rta Osiyoning XIII asr va XIV asr boshidagi tarixida Nasaf mahalliy shayxlar chig‘atoylik zodagonlar orasida islomni targ‘ib qilgani bilan ham alohida ajralib turadi.

XIV asrning boshlariga kelib Nasaf o‘zining mavqeini birmuncha tiklay boshladi. 1320 yilda CHig‘atoy ulusini qo‘lga kiritgan Kebekxon Nasafni o‘zining poytaxtiga aylantirdi. Nasafga muhabbati baland bo‘lgan Kebekxon undan biroz quyiroqda saroy qurdirdi va bu saroy el orasida "Qarshi" yani mo‘g‘ulcha ‘saroy’ degan nom bilan mashhur bo‘ldi. Nasaf aholisi sekin-asta Qarshi atrofiga ko‘chib o‘ta boshladi. Mana shu paytdan boshlab Qarshi Nasafning ikkinchi nomiga aylandi va XIX asrga kelib Nasaf nomini iste’moldan chiqardi.

Qiziq ma’lumot: Kebekxon pul islohoti o‘tkazgan. Uning chiqargan pullari xalq orasida "kepaki" deb atala boshlangan. Qizig‘i shundaki, rus tilidagi "kopeyka" so‘zi bilan bu so‘z talaffuz jihatdan juda yaqin. Kebekxon davrida mo‘g‘ullarning Rusya ustidagi ta’sirini hisobga oladigan bo‘lsak, "kopeyka"ning "kepaki"dan olingani unchalik ajablanarli emas.