Jahon siyosiy mafkuralari tarixi tayanch iboralar avangardizm

VISHNUIZM,  vayshnavizm  -hinduizmning  2  asosiy  oqimidan  biri  (shivaizm 

qatorida).  Asosan  SHim.Hindistonda  tarqalgan.  E’tiqodchilari Vishnupk  abadiy  jonli 

tabiat  mujassami  sifatida  va  oliy  xudo  deb  biladilar.  V.da  mil.  av.  1-ming  yillik 

o’rtasidayoq monoteistik yo’nalish namoyon bo’ldi va liniy marosimlar zarurligini rad 

etuvchi  bxakta  —  xudoni  sevish  va  unga  sadoqat  aqidasi  yaratiddi.  Mil.  11-a.dan 

boshlab  V.da  sektantlik  yo’nalishlari  paydo  bo’ladi,  bu  yo’nalishlardan  ayrimlari 

tabaqachilikka  ajratishlarga  qarshi  chiqib,  bxakta  ta’limoti  b-n  yaqindan  bog’lanib 

qolgan  edi.  Bxakta  targ’ibotchisi  —  jan.  hindistonlik  faylasuf  va  diniy  islohotchi 

Romanuja (1137 i. v. e.) shrivayshnavlar tariqatiga asos soldi. U hozir ham V.da eng 

yirik tariqatlardan biri hisoblanadi. 

GANDIZM  —  ijtimoiy-siyosiy,  diniy-falsafiy  ta’limot.  M.  K.  Gandi  tomonidan 

ishlab  chiqilgan  va  hind  milliy  ozodlik  harakatining  mafkurasiga  aylangan.Kelib 

chiqishi qad. hind an’analariga borib taqaladi. Ijtimoiy-siyosiy masalalarni hal qilishda 

diniy  axloq  nuktai  nazaridan  yondashish  bu  ta’limotga  xos  xususiyat.  Yer  yuzida 

«sarvadoyya», ya’ni «umumiy farovonlik jamiyati» qurish g’oyasini ilgari surgan. Bu 

maqsadga  erishishning  usuli  —  «satьyagraxa»,  ya’ni  «kuch  ishlatmasdan 

kurashish»dir.  G.  jamiyatdagi  tengsizlikni  rad  etadi,  kastachilikka  qarshi  chiqadi. 

Hindiston mustaqillikka erishganidan (1947) va M. Gandining fojiali o’limidan (1948) 

keyin G. milliy ozodlik kurashi mafkurasi sifatidagi mavqeini yo’qotdi.