Jahon adabiyoti tarixi



Download 2,24 Mb.
bet23/183
Sana18.11.2022
Hajmi2,24 Mb.
#867841
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   183
Bog'liq
18d76776e8130c5b7d20240f50eb312d JAHON ADABIYOTI TARIXI

Akkad adabiyoti. Akkad — Mesopotamiyadagi Frot daryosi bo‘yida joylashgan shahar. Sargonakkad II deb podshohligi davrida poytaxt bo‘lgan. Akkad atamasi shu nomdan olingan. M.a. III mingyillikda semit tillariga mansub aholi Mesopotamiyaga ko‘chib o‘tgan, ular dastlab mamlakat janubida joylashgan bo‘lsa-da, vaqtlar o‘tib, kengaygan va butun mamlakat Akkad nomini olgan. Akkad so‘zi shahar, mamlakat va qavm ma'nolarini bildiradi. Mesopotamiyada Akkad davri deb yuritilgan vaqt m.a. 2350-2150 yillar orasiga teng keladi, deyiladi manbalarda.
Qadimgi Bobil va Assiriya adabiyotiga nisbatan Akkad adabiyoti nomi qo‘llanilgan. Bu adabiyotning ildizlari Shumerlar adabiyotidan suv ichadi. Akad adabiyoti m.a. III mingyillikda o‘zining ilk yozuvlariga ega bo‘lgan. Vaqtlar o‘tib Shumer tili va adabiyoti o‘z o‘rnini aynan akkad tili va adabiyotiga bo‘shatib bergan. Hozirgi kunimizgacha yetib kelgan matnlarning bir qismining mualliflari saqlanmagan. “Bilgamish” dostoni akkadlarda ham bo‘lgan. Bu variantning badiiy jihatdan ancha baland saviyada ekanligi qayd etiladi. “Enuma elish” dostoni dunyoning yaratilishi, iloh Erra haqidagi doston esa vaboga qarshi kurash haqidadir. Ammo Akkad miflaridan joy olgan ilohlar timsollari Shumer mifologiyasidagi ilohlar proobrazlari vositasida yaratilganligi ularning asl manbasi (Shumerlar) haqida yetarlicha ma'lumot beradi. Xususan, quyosh ma'budi Shamash Shumerlardagi Utgudan, Ishtar esa Inannadan ta'sirlanib yaratilgan.
Bobil adabiyoti. “Inanna yer ostida”, “Bobil teoditseyasi” kabi dostonlardir. “Bobil teoditseyasi” falsafiy doston bo‘lib, u shartli nomlangan. Qadimshunoslar dostonni miloddan avvalgi 1400 va 800-yillar orasida yozilgan, deb taxmin qilishadi. Asarda hayotda ko‘p qiynalgan oddiy bir hasratchi odam bilan donishmand o‘rtasidagi savol-javob bayon etiladi. Tushuncha hosil qilish uchun quyidagi qisqa parchaga nazar tashlash kifoya:
Hasratchi:
Ey dono, quloq sol, aytib beray Ko‘nglimdagi qayg‘u-alamni.
(Men quling) ey dono, seni sharaflay, Dunyoda sen kabi dono qaydadir?
Senga teng keluvchi olim qaydadir ? Maslahatchi qani?Dardimni aytsam. Kamina oilada kenjasi edim, Otamdan ayrildim taqdir hukmi-la. Borsa-kelmas tomon onam ham ketdi. Himoyasiz qoldim yetimlik ila.
Dono do‘st:
Do‘stim, aytganlaring qayg‘uli holdir, Lekin sen baribir yaxshi niyat qil. Oqil odam bo‘lu tentak bo‘lmagil, Ochiq chehrali bo‘l, g‘amga botmagil. Hammaning ota-onasi ketar bir kuni “Xubur ”daryosidan narisohilga...
Hasratchi:
Do‘stim, qalbing daryo, suvlari doim Mavjlanguvchi dengizga mengzar. Sendan so‘raydigan gaplarim ko‘pdir. Omad yuz o‘girdi, quvvatdan qoldim, G‘amuhasrat ichra hayotdan toldim.
Dono do‘st:
Aqling joyida-ku, so‘zlaring chalkash, Chiroyli chehrangni ko‘rga o‘xshatma.
Ne tilasang, bir kun yetasan, Toat-ibodat qil, shafqat qilurlar, Ketgan yaxshi kunlar qaytib kelurlar.
Hasratchi:
Bosh egaman senga, dono so‘zingga, Qornin hashak bilan to‘ldirgan eshak Ilohiy so‘zlarni tinglaganmi hech? Tirik odamni yeb quturgan arslon, Qurbonlik qilganmi ilohasiga ?
Mol, dunyosi bisyor badavlat odam, Tillo tortib bermagan-ku ilohasiga? Qancha qurbonlik va ibodat qildim, Eshitmas iloham tilaklarimni.
Dono do‘st:
Donolar hikmatin tinglagan odam Hurmoga o‘xshaydi, yombi tilloga. Ekinzor dalani toptab, ezganlar, (Dehqon yo ovchining) o‘qiga uchrar,
Chohga tushar ul qonho‘r arslon.
Mol, dunyosi oshib ketganni Gulxanda yoqadi zamon podshohi.
Sen bularning izidan borma.
Tangri rizoligin so‘ra, yaxishsi.
Hasratchi:
So‘zlaring rohatbaxsh shabboda kabi
Nasihating dardga malhamdir.
Xullas, Shumerlar madaniyati va adabiyoti bashariyat tarixining hozircha fanga ma'lum bo‘lgan eng qadimiy qismi bo‘lib, uni tadqiq etish hali ko‘pdan ko‘p chalkash muaamolarga oydinlik kiritishiga shubha yo‘q.

Download 2,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   183




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish