Jahon adabiyoti” fanidan yakuniy nazorat savollari “Belgamish” dostoni

. “Yosh Verterning iztiroblari”da Verter.

“Yosh Verterning iztiroblari”da Verter. Asar verter ismli yigitning do'sti vilgelmga yozgan maktublaridan iborat. xatlarda verterning lottaga bo'lgan sof muhabbatti , tabiat va xudo jamiyat haqidagi qarashlari berib borilgan. bu roman shunchaki javobsiz muhabbatdan azoblangan oshiq yigit haqidagi asar emas. jamiyatda shunday yozilmagan qoidalar borki, bular bir talay soxtaliklardan iborat. bu soxta , bachkana qoidalarni qabul qila olmaydigan odamga esa bu jamiyatda tabiiyki o'rin yo'q.verter aynan shunday toifdan edi. romanning asosiy mavzusi muhabbat , muhabbat bo'lganda ham ilohiy muhabbat. sevgilisini muqaddas bir zot darajasida seva olish har kimning qo'lidan kelavermaydi. verter va albertning o'lim borasidagi bahs etiborimni tortdi. o'z joniga qasd qilish chindan ham ojizlikmikAN? VERTERNING JAVOBI QUYIDAGICHA : qattiq bezgakdan halok bo'lgan kishini qo'rqoq deyish, qanchalik aqlga sig'masa oz ozini oldirgan odamni ham qorqoqqa chiqarish nomaquldir. tashqi tasirlar odamni qanchalik ezib xira fikrlar unda mustahkam ildiz ota boradi , nihoyat kun sayin o'sib boruvchi g'ayritabiiy bir kuch uni o'z o'zini idora qilish qobilyatidan mahrum qiladi va halokatga eltadi.

167. 
     . Jahon modernizmi va o‘zbek adabiyoti.
     

Modernizm (italyancha modernismo - «zamonaviy oqim»; lotinchadan kelib chiqqan modernus — «zamonaviy, yangi») XIX asrning ikkinchi yarmi, XX asrning 50—60-yillarida Yevropa, AQSH adabiyoti va sanʼatida rivoj topgan oqim va yoʻnalishlarning umumiy nomi. Dastlab, Fransiyada tashkil topgan simvolizm, akmeizm, impressionizm (masalan, 1863 -yilda Parijda ochilgan "Xoʻrlanganlar saloni") vakillari, musiqada K.Debyussi, M.Ravel kabi kompozitorlar ijodiga nisbatan qoʻllangan.Modernizm dekadentlik termini bilan ham yuritilgan. Badiiy ijodning mumtoz anʼanalaridan voz kechish, ijodkor oʻz shaxsiy kechinma, taassurot va tasavvurlarini ustun qoʻyishi, badiiy shakllarni yangilash jarayoniga alohida ahamiyat berish ular ijodiga xos boʻlgan xususiyatlardir. Modernizm vakillari realizmga qarshi kurashdi, klassitsizm (akademizm)ga xos boʻlgan ijodiy tamoyillarni inkor etishga intildi. Modernizm nafaqat mazkur davr sanʼati, balki ilm (Z. Freydning psixoanaliz nazariyasi, F. De Sossyurning struktural lingvistikasi, A.Eynshteynning nisbiylik nazariyasi, N. Vinerning kibernetikasi) va falsafa (F. Nitsshe, A. Bergson, M. Xaydegger va boshqalarning gʻoyalari) bilan ham bogʻliq boʻlgan.
XX asrning boshida rivoj topgan avangardizm yoʻnalishlarida XIX asr modernizm prinsiplari oʻz rivojini topdi. Modernizmning yangi bosqich xususiyatlari tasviriy sanʼatda anʼanaviy tasvirlash usullaridan butunlay voz kechish, real obrazlar shaklini oʻzgartirish yoki umuman yoʻqotish (kubizm, ekspressionizm, syurrealizm, dadaizm) kabi koʻrinishlarda namoyon boʻlgan. Musiqada modernizm kuy va lab tamoyillarini inkor etish (dodekafoniya, aleatorika, sonoristika), adabiyotda — bayonning mantiqsizligiga asoslanish (dadaizm, ong oqimi, futurizm) yetakchi omilga aylangan.
Modernizm Oʻzbekistonga 20-asr boshlaridayoq kirib kelgan (A. Nyurenberg, V. Ufimsev, A. Volkov, A. Nikolayev, Oʻ. Tansiqboyev va boshqalar). 1970-yillar oxiridan modernizmning koʻrinishlari ayrim oʻzbekistonlik rassomlar ijodida koʻzga tashlanadi (masalan, abstrakt sanʼat — V. Oxunov, N. Shin; giperrealizm — A. Ikromjonov, S. Raxmetov kabi). Oʻzbek adabiyotshunoslari esa modernizmga xos ayrim unsurlar 1920—30 yillar adabiyotida koʻzga tashlanganini, bu jarayon 1990-yillarda nisbatan kuchayganini taʼkidlaydilar; 2) salbiy maʼnoda — ijodda modaning ustunligi, yaʼni ijodiy uslublar mohiyati, badiiy asarlar mazmunining tez-tez oʻzgarib turuvchi badiiy ehtiyoj va didlarga boʻysunishi. Shu maʼnoda (modaga boʻysunadigan) modernizm haqiqiy novatorlik, yangilanish jarayoniga qarama-qarshidir.

168.