Jahon adabiyoti” fanidan yakuniy nazorat savollari “Belgamish” dostoni

. O‘rta asr yevropa lirikasi: ritsar lirikasi, turbadur va kurtuaz lirika.

kurtuaz adabiyoti. XII-XIII asrlarga kelib Fransiya va boshqa G‘arbiy yevropa davlatlarida feodallashish jarayonini asosan tugallanadi. Davlat tepasidagi qirol boshqa feodallar uchun sinpor (syuzern) hisoblanar edi. Katta yer egalari bo‘lgan graf, gersog, yepiskoplar va o‘z grafliklari doirasida mustaqil hukmron edilar.
Kichikroq baronlar yirik graf va gersoglarni sinpor deb atashgan. Baronlarga esa kichikroq feodal va ritsarlar bo‘ysunganlar.
Ritsar o‘z xo‘jayiniga sodiq, uning mol-mulki va manfaatlarini himoya qiluvchi jangchi edi.
Dabdabali ritsarlik qoidalarini yaratishda XII-XIII asrlarda paydo bo‘lgan ritsar adabiyoti muhim rol o‘ynaydi.
Biroq ritsarlik ideallari real turmush faktlariga zid edi. X asr boshlarida Provans viloyati alohida davlat edi. Janubiy Fransiyadagi ushbu viloyat iqtisodiy va ma'naviy sohada rivoj topadi. Bu yerda fransuz adabiy tilga asos solinadi.
Nemis ritsar madaniyati va adabiyoti. XII-XIII asrlarda Fransiya taosiri ostida rivojlangan. Ritsarp lirikasi minnezang («sevgi qo‘shig‘i» Minne – «sevgi») deb ataladi. Uning birinchi namunalari 1170 yillarga to‘g‘ri keladi.
Ritsarp - sevgi poeziyasi 2 oqimdan iborat edi. Ulardan biri o‘z uslubi bilan arxaik xalq qo‘shig‘iga yaqin poeziya bo‘lib, unda hali ayolni ulug‘lash g‘oyalari sezilmaydi. (Kyurenberg va Ditmar fon Aystlar ijodi).
Ikkinchi oqim – provans trubadurlarining bevosita ta'siri ostida yuzaga keladi (G‘arbiy viloyatlarda). Ditmar va Kyurenberglarning lirikasi erli ayollarga emas, ko‘proq qizlarga qaratilgan. Ularning she'rlarida sevgi iztiroblari ko‘pincha ayollarning qismati bo‘lib qoladi. Ditmar fon Aystning «Ayol qo‘shig‘i» dagi ayol uchib ketayotgan lochinni ko‘rib qoladi. Unga qarab: «Sen baxtlisan, hoxlagan tomoninga uchib borasan, istagan daraxtinga qo‘nasan. Men ham shunday qildim. Ko‘nglimdagi yorimni topdim. Biroq ayollar rashk qilib azob chekmoqdalar», deydi. Ko‘p sheorlar xalq qo‘shiqlari singari tabiat manzarasini tasvirlash (bahor yoki kuz kelishi) bilan boshlanadi va qahramonlar ruhiy xolatlariga mos keladi.

73.