Jadidchilik harakati Jadid-soʻzining maʼnosi "arabcha"yangi degan maʼnoni anglatadi



Download 0,64 Mb.
Sana22.04.2022
Hajmi0,64 Mb.
#573351
Bog'liq
Jadidchilik har-WPS Office 23.03

Jadidchilik harakati

Jadid-soʻzining maʼnosi "arabcha"yangi degan maʼnoni anglatadi.

Shuning uchun ham yangilik va islohatchilikk intiluvchi yangilik yaratuvchi faoliyat bilan shugʻullanuvchi taraqqiyparvalar ilgʻor ruhdagi milliy ziyolilar "jadid"degan

nomga sazovor boʻlga.Ularning harakati jadidchilik deb atalgan.

Bu harakatning bevosita paydo boʻlishiga oʻsha davrdagi ichki siyosiy ahvol va tashqi xalqaro maydondagi ijtimoiy-siyosiy va demokratik yangilanish bilan bogʻliq boʻlgan.

XIXars oxiri va XXasr boshlariga kelib Turkistonda millat taqdiriga tahdid soluvchi oʻta qaltis va ogʻir ichki tarixiy muhit paydo boʻldi.

Bir tomonda Rossiya imperiyasining mustamlakachiligi siyosiy jihatdan mustahkamlandi. Mustamlaka va zoʻravonlikka mukkasidan ketgan rus bosqinchilari endi oʻz mafkurasini singdirish orqali manaviy jihatdan ustun boʻlish mahalliy aholini ruslashtirish uning gʻururini sindirish oʻzligini yoʻqotishdek oʻta shovinistik razil siyosatini kuchaytirdi

Ikkinchi tomondan esa millat va xalqimiz oʻz siyosiy va maʼnaviy huquqlari erki xohish irodasini yoʻqotdi.Uchunchidan umuman musulmon mustabidchiligi konservatizm va bidʼat kuchaydi.Millatning ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy salohiyati va maʼnaviyati tubanlashdi.

Jadidchilik harakati dastlab XIX asrning 80-yillarida Qirmda vujudga keladi.XIX asrning 90-yillarida Oʻrta Osiyoda ham tarqaldi.

Ismoil Gasprinskiy (1851-1914 yy) U 1884 -Bogʻchasaroyda dastlabki jadid maktabini ochadi.

Oʻrta Osiyoda jadidchilik harakati hududiy xususiyatiga koʻra 3ta guruhga boʻlingan:

Bular Turkiston Buxoro Xiva jadidchilikgi

Bular orasida Turkiston jadidlari alohida ajralib turgan ularni ijtimoiy tarkibi ziyolilardan iborat boʻlgan.Ular mustamlakachilikka qarshi kurashning oldingi saflarida turgan.

Jadidlar xalqni maʼrifatli qilmasdan turib mustaqillikka erishib boʻlmaydi deb hisoblaganlar.Shuning uchun ham ular xalq orasida ilgʻor gʻoyalarni tarqatishda maorif tizimni asosiy vosita deb bilganlar.Jadidchilik gʻoyalarining xalq orasida keying yoyilishida "Tarjimon"gazitasi alohida oʻrin tutgan.

Jadidchilik harakatining yirik namoyandalari

Jadidchilikning asosiy gʻoya va maqsadlari

Tuzuvchi: Shodiyev Qoʻziboy Bahodirovich. 1-gTarix


Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish