J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro moliya munosabatlari


  Shugxart. W.F. A P u b lic C h o ice P erspective o f th e B a n k in g A ct o f 1933 /



Download 11,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/170
Sana28.04.2023
Hajmi11,55 Mb.
#932991
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   170
Bog'liq
Xalqaro Moliya munjsabatlari. Ataniyazov J.X


Shugxart. W.F. A P u b lic C h o ice P erspective o f th e B a n k in g A ct o f 1933 /
C ato Journal, 1988. Vol.7. N o .3 . - P.606.

Р убц ов Б .Б. М и р ов ы е ф о н д о в ы е ры нки: п р обл ем ы и т е н д е н ц и и
разв ити я: Д и с с ... д ок . эк о н о м , наук. — М ., 2 0 0 0 . — С. 179.
46


transform atsiyalash, likvidlilikni boshqarish va yuqori foyda olish 
kabi im k on iyatlarn i berdi.
M urakkab tu zilm ali innovatsion moliyaviy m ah sulotlarn i ba- 
holash b o ‘yicha reyting ag en tliklarinin g m axsus m etodologiya- 
si yo‘q edi. A Q S H ning eng k atta iqtisodiyotga ega ekanligi va 
likvidliligi, rezerv valutani em issiya qilishi kabi o m illar u ning 
xolis reytingga ega bo'lm agan (aksariyat hollarda A AA ) ipoteka 
qim m atli qog'ozlarining xaridorgir bo'lib ketishini ta ’m inladi.
G lobal moliyaviy in qirozning institutsional om illari sifatida 
quyidagilarni alohida ajratib ko‘rsatish m um kin:
— moliyaviy m uassasalar: risk va likvidlilikni boshqarish 
m exan izm in in g zaifligi, moliyaviy m uassasalarning boshqaruvi 
va kengashlari to m o n id an riskni boshqarishga m as’uliyat bilan 
yon d ashm aganliklari, riskni boshqarish m o d ellarin in g m urak ­
kab moliyaviy m ahsu lo tlarn in g xususiyatlarini o ‘zida m ujassam - 
lashtirm aganligi;
— reyting agentliklari va tashqi auditorlar: ularn in g m odellari 
va baholash m etodlari moliyaviy innovatsiyalarga oid moliyaviy 
risklarni yetarli darajada baholash im koniyatini berm adi;
— tartibga soluvchi organlar: moliyaviy barqarorlik davrlari- 
d a moliyaviy innovatsiyalarni sam arali tartibga solish qoidalari, 
m e ’yorlari va m ezonlari ishlab chiqilm adi, ipoteka qim m atli 
qog'ozlari va boshqa innovatsion m urakkab tuzilm ali moliyaviy 
m ah sulotlarn i sam arali m onitoring qilish tizim i shakllantirilm adi.
Shuningdek, A Q SH da uy-joy xarid qilishga bo‘lgan talab n in g
keskin oshishi negizida yotgan o m illarn i ham e ’tibordan chetda 
q o ldirm aslik lozim . Yangi uy-joy xaridorlarini jalb etish va uy- 
joyga b o ‘lgan talabni rag‘b atlantirish m aqsadida qator b an k lar 
to ‘lovga layoqatsiz bo ‘lgan xaridorlarga h am ipoteka kred itlarin i 
ta q d im etishdi. B inobarin, uy-joy bah o sinin g m uttasil oshishi va 
sh u n ing hisobiga kreditlarni qoplashga u la rn in g ishonchi kom il 
edi.
Ipoteka k red itlarin i taq d im etuvchi kredit 
m uassasala- 
ri o ‘zlarin in g kredit berish stan d a rtlarin i so d dalash tird ilar va
47


«N INJA » kreditlarini yo‘lga qo ‘yishdi. «NINJA» (N o Incom e, 
N o Job or Assets) k reditlari «darom adsiz, ishsiz yoki aktivlarsiz» 
m ijozlarga beriladigan kreditlardir. Ushbu kreditlarni berishda 
mijoz daro m ad larin in g tasdiqlan ish i ham talab etilm aydi, ya’ni 
mijoz daro m ad larin i qancha ko‘rsatsa, shundayligicha m a’lum ot 
uchun qabul qilinadi.
Shunday qilib, AQSH ipoteka inqirozining um um iy sabablari 
sifatida quyidagilarni keltirish m um kin:
— n o stan d art kreditlar h ajm inin g ortishi;
— moliyaviy retsessiya sharoitida yuqori riskli (ishonchsiz) 
qarz oluvchilar o ‘rtasida k reditni qaytarm aslik holatlari sonining 
ortishi;
— ko‘chm as m ulkka investitsiya qilish m aqsadida olingan ip o ­
teka kreditlari hajm ining o ‘sishi;
— ko‘chm as m ulk bahosining pasayishi va ipoteka kreditlari 
garov ta ’m in o tin in g yom onlashuvi;
— kreditorlar to m o n id an
n o stan d art kreditlarga bo‘lgan 
o ‘sayotgan talabni qondirish m aqsadida qisqa m uddatli yuqori 
darom adli ipoteka qim m atli qog‘ozlarini m uom alaga chiqarish 
orqali moliyaviy resurslarning shakllantirilishi;
— F annie M ae va Freddie M asning n ostan d art kreditlar b o - 
zorini rag‘batlantirishdagi faolligi;
— n o stan d art ipoteka qim m atli qog‘ozlari jozibadorligining 
pasayishi;
— reyting agentliklari to m o n id an no standart kreditlar riski- 
ning past baholanishi va bunday kreditlar bilan ta’m inlangan 
qim m atli qog‘ozlarga yuqori reyting berilishi.
G lobal moliyaviy inqiroz quyidagi bosqichlar orqali rivojlandi 
(3.1-rasmga qarang).
3.1-rasm dan ko‘rish m u m k in k i, AQSH ipoteka bozoridagi 
kreditlash sam aradorligining pasayishi dastavval kredit b o zo rid a­
gi tanglik holatiga, so‘ngra jah o n d ag i kredit tangligi va likvidlilik 
m u am m o larin in g chuqurlashuviga olib kelgan. Bu esa, o ‘z nav- 
batida, m am lakatlar iqtisodiyotida pul m assasining qisqarishi,
48


foiz stavkalarining oshishiga va shuning asosida ja h o n d a to ‘lovga 
qobil talab ning kam ayishiga sabab bo‘lgan. Talabning kam ayishi 
esa, iqtisodiy faollik va ishlab chiqarish hajm ining qisqarishiga, 
pirovardida dunyo m am lakatlarid a iqtisodiy retsessiyani keltirib 
chiqargan.
A Q S H i p o t e k a b o z o r i d a g i k r e d i t l a s h f ao liya ti s a m a r a d o r l i g i n i n g p a s a y ish i
A Q S H k r e d i t b o z o r i d a t a n g l i k n i n g y u z a g a k e lish i
J a h o n d a k r e d i t t a n g l i g i va l i k v i d l ik m u a m m o l a r i n i n g y u z a g a ke lish
B a n k l a r va y i r ik k o r p o r a t i v m i j o z l a r iikv id lil ig i va to 'l o v q o b i l i y a t i n i n g
k e s k i n p a s a y i sh i
D u n y o m a m a l a k a t l a r i i q t i s o d i y o t i d a p u l m a s s a s i n i n g q i s q a r i s h i
F o i z s t a v k a l a r i n i n g o s h i s h i
J a h o n i q t i s o d i y o t i d a t o 'I o v g a q o b il t a l a b n i n g k a m a y i s h i
I q t is o d i y f a o l l i k n i n g p a s a y i s h i va i s h l a b c h i q a r i s h h a j m i n i n g q i s q a r i s h i
D u n y o m a m l a k a t l a r i d a i q t i s o d i y r e t s e s s i y a s i n i n g y u z a g a keli shi

Download 11,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   170




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish