J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

Ikkilamchi chulg'amida nol ketma-ketlikli toklari bo'lgan nosimmetrik yuklama. Bunday hol faqat ikkilamchi chulg‘am Y sxemasiga ulanib, nol simi tashqariga chiqarilganda yuzaga keladi. Bu toklaming transformator ishlariga ta’siri birlamchi chulg‘am qanday (Y yoki A) sxemaga ulanganligiga bog‘liqbo‘ladi. Quyida shu variantlami alohida tahlil qilamiz.

1. 
   Birlamchi chulg‘am Y ga, ikkilamchi chulg‘ami esa “nol simli yulduz (Y_f) ” sxemasi bo ‘yicha ulanganda ikkilamchi chulg'amning keltirilgan toklari quyidagilarga teng bo‘ladi:
   

(8.2)
l'a ⁼ r«l) ⁺ I'a(2) + r(0>; i'b=r*(D+1\₂₎+r₍o); >■ Yc=r_c(i)+i'c-(2)+r₍o). ^
Birlamchi chulg‘am Y sxemaga ulanganligidan nol ketma-ketlik tutashadigan kontur bu sxemada bo‘lmaydi, va shu sababli, ikkilamchi chulg‘amdagi nol ketma-ketlikli toklar birlamchi chulg‘amga tranformatsiyalanmaydi, ya’ni yuqori kuchlanishli chulg‘amda I'₍₀₎= 0 bo‘ladi. Transformatoming ikkilamchi chulg‘amidagi V_(a), V_[b), I'_w va l_A, l_B, I_c toklar har bitta fazada ixtiyoriy vaqtda o‘zaro teng va qarama- qarshi yo‘nalgan bo‘lgani uchun, ular hosil qilgan MYK lar o‘zaro muvozanatlashadilar va shu sababli, transformator o‘zagida magnit oqimini hosil qilmaydilar. Nol ketma-ketlikli I'₍₀₎ toklar faqat ikkilamchi chulg‘amdan o‘tadi va magnit jiha.tdan hech nima bilan muvozanatlashmaganligi tufayli ular magnitlovchi toklar bo‘lib, transformatorda qo‘shimcha magnit oqimi F_j0) ni hosil qiladi. Bu magnit oqimlar hamma fazalarda bir xil va fazalan mos keladi.
Uch sterjenli transformatorda F₍₀₎ o‘zakdan o‘tib, magnit qarshiligi katta bo'lgan oraliqlar orqali tutashadi va shu sababli, uning qiymati kichik boMadi.
Nol ketma-ketlikli toklari va magnit oqimlarining namoyon boMishi transformatorning magnit to‘yinishi tufayli hosil boMadigan 3-garmonika toklari va magnit oqimlarining namoyon boMishiga o‘xshasada, ular orasida katta farqlar ham bor, ya’ni:

1. 
   ularning hosil boMish tabiati har xildir. Nol ketma-ketlikli toklari yuklama tokining nosimmetrikligidan hosil boMsa, 3-garmonika toki esa magnitlanish xarakteristikasining egri chiziqli boMganligidandir;
   
2. 
   nol ketma-ketlikli toklari vaqt o‘tishi bilan tarmoq chastotasiga teng boMgan chastotada o‘zgaradi, 3-gamionika toklari esa unga nisbatan 3 marta katta (f₃ = 3 f₍) chastota bilan o‘zgaradi.
   

Chulg'amlari Y/Y₀ sxema bo‘yicha ulangan transformator kuchlanishlari uchburchagining “ogMrlik markazi” deb nomlanadigan 0 nuqta Y/Y₀ sxemadagi nosimmetrik yuklamada shu markazdan siljiydi. Bu siljishning kattaligi nol ketma-ketlikli toklari faza chulg‘amining toMa qarshiligi Z₍₀₎ da hosil qilgan kuchlanish tushishiga teng
(8.3-rasm).
I'₍₀₎= 0 boMsa diagramma 0 nuqtada boMib, I'₍₀₎* 0 boMganda esa, bu nuqta birorta 0' nuqtaga siljiydi. Bunga sabab Y/Y₀ sxemaga ulangan transformator ikkilamchi chulg'amidagi nol ketma-ketlikli toklari birlamchi chulg‘am tomonidan muvozanatlashmay, o‘zakni qo‘shimcha magnitlaydi va ikkala chulg‘amda nol ketma-ketlikli E₍₀₎ EYK larni hosil qiladi. Ular birlamchi chulg‘amdagi to‘g‘ri ketma-ketlikli EYK lar bilan qo‘shiladi: