J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

E, = E_lm„ /J2 (2n /4f», = 4,44 f w, ®_m„ ; |
E, = / V5 = (2n / 75} f *,»_ = 4,44 f w, 4>_. J ^<3'³⁾
Tarqoq magnit oqim kuch chiziqlari asosan magnit qarshiligi katta bo‘lgan havo, moy, chulg‘amning mis yoki aluminiy s/mlari va izolatsiyalar orqali tutashganligidan u mazkur chulg'am MYK ga mutanosib ravishda 0‘zgaradi.
Tarqoq magnit oqimi Fs, kuch chiziqlari faqat birlamchi chulg'am o‘ramlari bilan bogiangan holdagi oqim ilashish (\j/_oI= O^w,) tufayli ularda EYK E_o, hosil boiadi. Uning oniy qiymati quyidagiga teng:
^e,i = “ w, (dO_ol /dt) = - dT_o,/dt. (3.4)
U reaktiv xarakterga ega boiib, tok i_B ga nisbatan 90°Cga orqada qoladi.
Tarqoq EYK (e_ol) ning qiymati chulg'amdagi tokka mutanosib ravishda o‘zgaradi. Shu tufayli mazkur EYK ni unga ekvivalent (teng kuchli) boigan kuchlanish tushishi (kamayishi) orqali ifodalash mumkin. Uning oniy E_ol va ta’sir etuvchi E_o1 qiymatlari quyidagicha aniqlanadi:
^eal =“j*0^XP ^E,1 ⁼ “ j^J0 ^X1 » (3-5)
bunda: x, - tarqoq magnit oqim tufayli YK chulg‘amda hosil boiadigan induktiv qarshilik.
Salt ishlash rejimi uchun (indeks «0») kuchlanish va EYK lar muvozanat tenglamasi quyidagicha yoziladi:
^U1.0 ⁼ “ ^E1 ⁺ I₀ X, + ^r! • (3-6)
Kuch transformatorining salt ishlashida birlamchi chulg‘amdagi kuchlanish tushishi AU = jl₀ x, +I₀ r, kuchlanish U,_N ning 0,5 foizidan oshmaganligidan ulami e’tiborga olmagan holda, (3.6) ni quyidagicha yozish mumkin:
U,.₀*-E, = w,d/dt. (3.7)
Bundan: chulg‘amga berilgan kuchlanish U, shu chulg'amda hosil bo‘lgan EYK E, ga miqdor jihatdan teng, faza jihatdan esa 180° ga siljigan ekanligi kelib chiqadi.
Kuchlanish va EYK lar ta’sir etuvchi qiymatlarini miqdor jihatdan tahlil qilingan hollarda U,» E, deb hisoblash mumkin bo‘ladi.
Transformator salt ishlaganda (I₂= 0) ikkilamchi chulg‘am knchlanishi U₂₀= E, bo‘ladi. Demak,
U,₀*E, ; U₂₀ = E,. (3.8)
Bundan, (3.3) ni ham hisobga olgan holda quyidagi nisbatlar k-ngligini yozish mumkin:
^ 1.0 / ^2.0 ^a /E₂ ^{= W}, /^W2 • . .(3-9)
Bu nisbatni transformcitsiyalash koeffitsienti (k) deyiladi.
(3.9) dan amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan quyidagi xulosa kelib chiqadi: agar U, kuchlanish berilgan bo‘lsa chu/g‘am/arning w_;va w₂ o ‘ramlar sonini tanlash yo ‘li bilan kuchlanish U₂ ning zaruriy qiymatini olish mumkin ekan.
Transformatsiyalash koeffitsienti GOST bo‘yicha quyidagicha aniqlanadi: