J. O. Tolipova

Muammmoli dars («Aqliy hujum») quyidagi bosqich asosida tashkil etiladi:

I-bosqich. Psixologik jihatdan bir-biriga yaqin bo'lgan o'quvchilardan teng sonli kichik guruhlarini shakllantirish.

II-bosqich. Kichik guruhlarga muammoli savollardan iborat bo'lgan o'quv topshiriqlarini tarqatish va ularni topshiriqning didaktik maqsadi bilan tanishtirish.

III-bosqich. O'quvchilarning bilish faoliyatini o'quv muammolarini hal etishga yo'naltirish.

IV-bosqich. O'quvchilarning muammoli vaziyatlami hal etish bo'yicha axborotlarini tinglash.

V-bosqich. Kichik guruhlar o'rtasida o'quv bahsi va munozara o'tkazish.

VI-bosqich. Umumiy xulosa yasash.

«Aqliy hujum» da o'quvchilar avval o'zlashtirgan bilimlarini yangi vaziyatlarda qo'llab, bilimlarini kengaytiradi, chuqurlashtiradi, aqliy faoliyat usullarini egallaydi.

O'quvchilarning bilish faoliyatining bu tarzda tashkil etilishi ularda ijodiy faoliyatni tarkib toptirishga imkon yaratadi.

Quyida biz «Organizmlaming moslashishi va uning nisbiyligi» mavzusida o'tkazilgan muammoli darsning borishini yoritamiz.

Darsning tashkiliy qismidan so'ng, o'qituvchi o'quvchilarni teng sonli guruhlarga ajratadi va har bir guruh sardorini belgilaydi. O'quv­chilar diqqatini ular faoliyatini bilishga yo'naltiruvchi bir nechta muam­moli savollar yozilgan quyidagi kartochkalarga qaratadi:

1.Tirik organizmlarning yashash muhitiga moslashganligini qanday izohlash mumkin?

2.Tabiatda turlarning xilma-xilligi qanday paydo bo'lgan?

3.Nima uchun evolutsiya jarayonida tirik organizmlaming tuzilishi yuksalib borgan?

4.Maqsadga muvofiqlik bilan moslashganlik so'zlarining tom ma’no- sida qanday farq mavjud?

Guruhdagi o'quvchilar shu savollar yuzasidan maslahatlashib, o'z fikrlarini umumlashtiradi. Har bir guruh sardori guruh fikrini bayon etadi.

O'qituvchi guruhlar bayon etgan fikrlarni umumlashtirish dars yakunida amalga oshirilishini e’lon qiladi va navbatdagi muammoli savollar yozilgan kartochkalarni tarqatadi: